De Neoliberale universiteit? De invloed van het neoliberale hogeronderwijsbeleid op de strategievorming van drie Nederlandse universiteiten

Abstract

Sinds de jaren ‘80 hebben er op Nederlandse universiteiten grote hervormingen plaatsgevonden. Zo heeft de opkomst van het neoliberalisme en het daaruit voortkomende new public management geleid tot een overheid die zich beperkte tot haar kerntaken. Voor universiteiten betekende dit enerzijds een groter takenpakket en anderzijds meer autonomie. Om deze taken zo goed mogelijk uit te voeren, richtten universiteiten zich dikwijls tot de markt. Hoewel deze hervormingen voortkomen uit landelijk onderwijsbeleid, hebben deze op de Nederlandse universiteiten een verschillende uitwerking gehad. Daarom richt dit onderzoek zich op de hervormingen op drie verschillende Nederlandse universiteiten, namelijk de Erasmus Universiteit Rotterdam, de Universiteit van Amsterdam en de Universiteit Utrecht. Specifiek wordt onderzocht hoe universiteiten hebben gereageerd op de neoliberale hervormingen van het landelijk hogeronderwijsbeleid. Om tot een antwoord te komen is er gekeken naar de strategieën van deze universiteiten ten aanzien van drie neoliberale parameters, namelijk de rol van externe stakeholders, de aanpassing van het studieaanbod en het vastgoedbeleid. Uit deze vergelijkende historische analyse blijkt dat er geen uniforme reactie was van de universiteiten op de hervormingen en dat zij verschillende strategieën hebben gehanteerd. Ook kan er geconcludeerd worden dat de rol van externe stakeholders, de aanpassing van het studieaanbod en de invloed van het vastgoedbeleid op deze universiteiten zijn vergroot. Daarnaast heeft dit onderzoek zich gericht op het verklaren van de verschillende strategieën van deze universiteiten. De primaire verklaring is dat de universiteiten een verschillende uitgangspositie hadden ten tijde van de neoliberale hervormingen. Zo blijkt dat het verschil in omvang van de universiteiten een effect had op hun positie in de markt. Verder toont dit onderzoek aan dat universiteiten ook zelf actief hebben gestuurd op neoliberale hervormingen en dat deze niet alleen het gevolg zijn van landelijke hervormingen.