Van zwart naar groen of naar nog zwarter? Een sociaalhistorische analyse van de transitie naar ander werk na de Limburgse mijnsluiting.

Abstract

In deze thesis is aan de hand van het model van Outcome Based Evaluation van Schalock en de theorie van civic communites van Putnam geanalyseerd waarom de transitie naar ander werk na sluiting van de Limburgse mijnen zo onsuccesvol heeft uitgepakt voor een groot deel van de voormalige mijnwerkers, ondanks het gemaakte beleid en de genomen acties. Het antwoord op deze vraag blijkt veelvoudig te zijn. De kern van het onsuccesvolle verloop is naar mijn inziens dat de betekenis van het mijnleven en de impact van de mijnsluiting voorafgaand en tijdens de sluiting niet volledig is begrepen en erkend door de beleidsmakers. De beleidsmakers hebben niet gerealiseerd dat het werken in de mijnen niet simpelweg een baan was, maar een hele eigen manier van leven in een hechte civic community met alle normen, waarden, regels en activiteiten van dien. Deze blinde vlek van beleidsmakers heeft ertoe geleid dat de focus in het beleid enkel lag bij het regelen van vervangend werk en de rest als bijzaak werd gezien; er was geen aandacht voor zelfwaarde- en statusverlies, er werd geen ondersteuning geboden voor de overgang naar werk met een hele ander structuur en hiërarchie, de allesomvattende rol van de mijnzetel en de kerk werd niet opgevangen, het verenigingsleven werd niet doorgezet en voor velen werd bepaald dat ze voortaan in een hele andere regio zouden moeten werken. Daarbij werden de mijnwerkers ook niet gemotiveerd om mee te denken of hun input te leveren voor het beleid. Alle verantwoordelijkheid – en tevens alle vertrouwen – lag bij de mijnzetels, de vakbond en de landelijke overheid. Bij deze partijen heerste echter een onvoorwaardelijk enthousiasme waardoor kritisch geluid, strenge regels en een lange termijnvisie ontbraken. Dit resulteerde de eerste jaren van de sluiting in een versneld en chaotisch verloop en in een lege geldkas. De jaren die volgden bestonden vooral uit het beperken van schade en bijsturen van beleid in het mitst van een economische crisis, waar niet op was geanticipeerd. Pas wanneer lokale partijen en initiatieven werden betrokken bij de totstandkoming en uitvoering van het beleid, ging het weer de goede kant op met de voormalige mijnregio. De sterke civic community en het vertrouwen in de overheid is echter nooit volledig hersteld.