Ben jij een Frits of een Floortje? De praktische toepassing van literaire competentieniveaus binnen het schoolvak Nederlands

Abstract

"Waarom moet je lezen wat je nog niet kunt begrijpen?” Deze vraag ligt ten grondslag aan het boek Het oog van de meester door Theo Witte (2008). Witte heeft veel onderzoek gedaan naar de literaire ontwikkeling van bovenbouwleerlingen en problemen in het literatuuronderwijs. In deze studie introduceert Witte een onderscheiding naar zes fasen in de literaire ontwikkeling van leerlingen. Deze zes fasen, of niveaus, hebben allen een eigen profiel, passend bij het overeenkomstige stadium in de leesontwikkeling. Aanvullend op deze theorie, heeft Witte de site www.lezenvoordelijst.nl geïntroduceerd. Op deze site staan voor elk van de zes niveaus adviezen voor te lezen boeken. Het onderzoek dat wij hebben uitgevoerd betreft de praktische kant van deze literaire fasentheorie. De theorie is er, de website is er, maar hoe kunnen docenten leerlingen in de praktijk in één van deze literaire competentieniveaus indelen? In deze leemte wilde ons onderzoek voorzien. Het doel was om een test te ontwikkelen die leerlingen in deze niveaus indeelt. Aan de hand van de theorie van Witte hebben wij een test ontwikkeld die eenvoudig in de educatieve praktijk toegepast kan worden. Onopzettelijk deden wij echter enkele opmerkelijke bevindingen, die zich in de vorm van kanttekeningen bij de theorie van Witte laten plaatsen. Zo blijken leerlingen zich zelden tot één leesniveau te beperken en verloopt de ontwikkeling die leerlingen doormaken op het gebied van literaire competentie soms minder rechtlijnig dan dat Wittes theorie doet vermoeden.

Onderzoek door Jojanneke Hulsker en Gwenn Neuteboom