Historische jeugdromans in vertaling: een onderzoek naar de vertaling van cultuurspecifieke elementen in historische jeugdromans

Abstract

Over vertaalde kinderliteratuur wordt nog weleens gezegd dat vertalers teveel vrijheid nemen, onder andere in de vorm van vereenvoudigingen, inkortingen, aanvullingen en vernederlandsingen. Het doel van deze masterscriptie was om te onderzoeken of dergelijke aanpassingen ook worden aangetroffen in vertaalde jeugdliteratuur voor een doelpubliek tussen de twaalf en negentien jaar. Dit is gedaan door vast te stellen met welke vertaalstrategieën cultuurspecifieke elementen werden vertaald in een corpus van historische jeugdromans voor de leeftijdscategorieën 12-15 jaar en 15-19 jaar. Hoewel er een beperkte hoeveelheid data in het corpus werd aangetroffen, kon uit de aanwezige data worden afgeleid dat vertalers van historische jeugdromans een voorkeur hebben voor brontekstgerichte vertaalstrategieën als herhaling, leenvertaling en orthografische aanpassing. In de meeste gevallen werd ervoor gekozen om de connotatie met de vreemde cultuur te behouden. Voor sommige cultuurspecifieke elementen gold echter wel dat ook doeltaalgerichte strategieën als kernvertaling en naturalisering vaker werden toegepast. Opvallend was dat deze strategieën vaker voorkwamen in het corpus voor vijftien- tot negentienjarigen dan voor twaalf- tot vijftienjarigen. Op basis van de data kon hiervoor geen duidelijke reden worden aangewezen. Wel werden deze strategieën vooral toegepast om verwijzingen naar materieel-culturele of sociaal-culturele elementen te vertalen. De gekozen strategie zorgde in de meeste gevallen niet voor functieverschuivingen van het cultuurspecifieke element in de brontekst in vergelijking met met de doeltekst. De resultaten suggereren dat de vertalers van jeugdliteratuur belang hechten aan het behoud van cultuurspecifieke elementen in hun vertalingen, hoewel zij in mindere mate wel kiezen voor strategieën die een extra toelichting bieden of het culturele element neutraliseren. Op basis van het onderzochte corpus zijn verder geen significante verschillen aan te wijzen tussen de vertaalstrategieën die werden gebruikt in de twee leeftijdscategorieën.