Waarom vallen gemeenteraadsverkiezingen minder in de smaak?

Abstract

Tijdens de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen van 2022 bleek er een historisch laag opkomstpercentage stemmers te zijn. De opkomst voor deze verkiezingen lag rond de 50 procent, terwijl de opkomst bij de Tweede Kamerverkiezingen rond de 80 procent ligt. Uit onderzoek van Ipsos bleek dat jongeren tussen de 18 en 24 jaar voornamelijk thuisblijven in plaats van dat zij naar de stembus gaan. Een laag opkomstpercentage, zorgt voor problemen. Bij een lage opkomst is de uitslag namelijk niet representatief en kan de legitimiteit van de gekozen partijen in twijfel worden getrokken. Het doel van huidig onderzoek is daarom om inzichten te tonen in het stemgedrag van jongeren. Door middel van interviews worden stemmotieven van jongeren in beeld gebracht en wordt de stembereidheid van hen gepeild. De uitkomsten van huidig onderzoek kunnen daarmee op de lange termijn wellicht bijdragen aan het verhogen van het stempercentage. Daarnaast dient huidig onderzoek als aanvulling op de wetenschappelijke literatuur, omdat kwalitatieve onderzoeken naar de stembereidheid van jongeren nog niet vaak zijn uitgevoerd. Allereerst is er een literatuuronderzoek uitgevoerd, waarin eerdere onderzoeken naar dit fenomeen zijn behandeld en zijn de belangrijkste begrippen uitgelegd. Daarna is er een empirisch onderzoek uitgevoerd. Dit onderzoek was kwalitatief van aard. Er werden namelijk achttien interviews afgenomen met respondenten uit verschillende leeftijdsgroepen. De interviews zijn hierna gecodeerd en geanalyseerd middels het computerprogramma Nvivo 20. In het resultatenhoofdstuk is allereerst de vragenlijst uitgelegd, die op basis van het literatuuronderzoek tot stand is gekomen. De uitkomsten van huidig onderzoek zijn verdeeld in vijf punten: het belang van stemmen, de lage stembereidheid, de directe omgeving, de campagnes en voorlichtingen en het bevorderen van de stembereidheid. Uit de resultaten bleek onder andere dat jongeren tussen de 18 en 24 jaar zich minder politiek betrokken voelden dan andere leeftijdsgroepen. Zo volgden zij het politieke nieuws minder, vonden ze de gemeenteraadsverkiezingen oninteressant en was er geen rol weggelegd voor hun directe omgeving. Tevens vonden zij de campagnes en voorlichtingen van de overheid en de deelnemende partijen onvoldoende. Ook zouden jongeren op basis van de theorie van beredeneerd handelen eerder de intentie krijgen om niet te stemmen. Een specifieke groep jongeren was minder gemotiveerd om te gaan stemmen dan anderen: de first time voters. Zo waren zij minder politiek betrokken, vonden zij stemmen niet belangrijk en ontbraken gesprekken met hun directe omgeving over de gemeenteraadsverkiezingen. Er kan geconcludeerd worden dat huidig onderzoek een beter inzicht heeft gegeven in de stembereidheid van jongeren tussen de 18 en 24 jaar tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van 2022. Echter, er is nog volop ruimte voor vervolgonderzoek. Zo kan er bijvoorbeeld een longitudinaal onderzoek worden uitgevoerd naar de stembereidheid van jongeren, of kunnen campagnes en voorlichtingen van de gemeenteraadsverkiezingen worden onderzocht om te zoeken naar verbeterpunten.