Meer dan piepkleine berichtjes

Abstract

In de historiografie over de terugkeer van Holocaustoverlevenden werd gesteld dat de Nederlandse Joden kil en onvriendelijk door de samenleving en overheid waren ontvangen. Tevens zou er in kranten weinig tot geen aandacht zijn besteed aan de Joodse oorlogsslachtoffers. Dit onderzoek is uitgevoerd met het doel te achterhalen hoe de Nederlandse bevolking over de concentratiekampen en het unieke Joodse slachtofferschap was geïnformeerd en of er inderdaad weinig tot niets over de Joodse slachtoffers was geschreven. De vraag die in dit onderzoek centraal staat luidt: ‘Hoe werden Nederlanders tussen 5 mei en 31 december 1945 door Het Parool, Trouw en De Waarheid geïnformeerd over het lot van de Nederlandse Joden in de concentratiekampen tijdens de Tweede Wereldoorlog?’ Het onderzoek is uitgevoerd door middel van een historische discoursanalyse op basis van 180 krantenartikelen uit de voormalige verzetskranten Het Parool, Trouw en De Waarheid. De artikelen zijn geselecteerd op hun verwijzingen naar concentratiekampen en/ of Joden. De analyse van de artikelen is ten eerste gebaseerd op hoe de concentratiekampen werden beschreven en welke aspecten de meeste aandacht kregen. Ten tweede is het gebaseerd op hoe vaak en op welke wijze de kranten over de Joodse oorlogsslachtoffers hebben geschreven. Het resultaat van het onderzoek was dat vanaf juni uitgebreid over de concentratiekampen werd geschreven en dat de kranten door middel van gruwelijke details en versterkend taalgebruik hun ontzetting en de onbevattelijkheid aan de lezers probeerde duidelijk te maken. Tevens bleek dat de voormalige verzetskranten, in tegenstelling tot wat in de historiografie wordt geschreven, Joden vaak specifiek hebben genoemd in verband met de concentratiekampen en dat er toen ook al goede schattingen over het aantal Joodse slachtoffers bekend waren. Dit betekent dat de Nederlandse bevolking al vanaf juni 1945, door de krant te lezen, te weten kon komen wat Joodse oorlogsslachtoffers in de concentratiekampen hadden doorgemaakt.