Kan jij het raadsel van Trijntje oplossen? Een mysterie over jagers en verzamelaars voor bovenbouwklassen in het voortgezet onderwijs.

Abstract

Deze scriptie is een verslag van een ontwerponderzoek. De hoofdpersoon van dit onderzoek is Trijntje, een vrouw die leefde in de tijd van de jagers en verzamelaars. Over de jagers en verzamelaars is weinig bekend en de beschikbare kennis is vanuit meerdere perspectieven te bekijken. Zo betogen sommige onderzoekers dat de huidskleur van jagers en verzamelaars donkerder is dan altijd werd aangenomen en lijkt de rol van de vrouw in de groep anders dan eerder werd gedacht. In dit onderzoek staan de verschillende perspectieven op de huidskleur van jagers- verzamelaars en de rol van de vrouw centraal. Het doel van dit onderzoek is om een opdracht te ontwikkelen voor een geschiedenisles in bovenbouwklassen havo en vwo, waarbij deze verschillende perspectieven worden behandeld. Eerst is onderzocht welke perspectieven er bestaan op de huidskleur van jagers-verzamelaars en de rol van de vrouw, en welke middelen kunnen worden ingezet om deze perspectieven te behandelen. Uit het onderzoek blijkt dat een mysterie waarin multiperspectiviteit verworven kan worden, daarvoor geschikt is. Multiperspectiviteit wordt in dit onderzoek omschreven als verschillende, tegenovergestelde, perspectieven op een historische gebeurtenis of ontwikkeling. Van daaruit is de volgende onderzoeksvraag opgesteld die luidt: Aan welke kenmerken moet een mysterie voor havo- en vwo-bovenbouwklassen voldoen waarmee multiperspectivistische kennis ontwikkeld wordt met behulp van bronnen over de tijdperiode van jagers en verzamelaars? Na het opstellen van ontwerpcriteria, door het bestuderen van wetenschappelijke literatuur en het raadplegen van experts en docenten, is een mysterie gemaakt. Deze opdracht is geëvalueerd in twee havo 4-klassen en drie inhoudelijk experts hebben feedback gegeven. Daarnaast is aan vier docenten feedback gevraagd. Uit de resultaten van deze evaluaties bleek dat het mysterie uit te voeren is in een klaslokaal en dat de leerdoelen worden behaald. Geconcludeerd kan worden dat de ontwerpcriteria van dit onderzoek, bijvoorbeeld een goede nabespreking, de kenmerken zijn voor een mysterie waarin multiperspectivistische kennis over jagers en verzamelaars wordt ontwikkeld. Daarnaast is vast te stellen dat een mysterie naast deze kenmerken ook moet voldoen aan de kenmerken die specifiek gelden voor de jagers en verzamelaars. Het specifieke en inhoudelijke kenmerk is, volgens dit onderzoek, om de verschillende en kritische theorieën en meningen te behandelen. Het andere specifiek inhoudelijke kenmerk is om een correct en positiever beeld van de jagers en verzamelaars te benoemen. Tot slot is een definitieve versie van het mysterie over Trijntje ontwikkeld waarin de verschillende perspectieven over de jagers en verzamelaars naar voren komen. Deze opdracht is een toevoeging aan bestaand materiaal over de jagers en verzamelaars in het onderwijs. Tevens draagt de opdracht bij aan het klassikaal behandelen van onderwerpen zoals verschillende huidskleuren en de positie van de vrouw in de maatschappij.