Heethoofden en revolutionairen in Denemarken en Duitsland. Het Nederlandse buitenlandbeleid en de Nederlands-Duitse betrekkingen tijdens de Deens-Duitse oorlog van 1864

Abstract

In dit onderzoek wordt bestudeerd welke invloed de Deens-Duitse oorlog in 1864 had op de Nederlandse houding ten aanzien van de bilaterale betrekkingen tussen Nederland en de Duitse Bond. Om de invloed van dit conflict te analyseren is er gekeken naar twee factoren. De eerste factor is het afzijdigheidsbeleid van Nederland in de buitenlandse politiek wat na 1848 de norm was geworden. Deze kwam in 1864 in gevaar door de dubbelzijdige staatkundige positie van Limburg. De tweede factor is de door Jacco Pekelder genoemde asymmetrie van het Nederlands-Duitse nabuurschap. Deze asymmetrie kwam aan het licht door de vergelijkbare positie van Nederland en Denemarken tegenover de Duitse Bond. De Duitse overrompeling van het kleine Denemarken had een diepe indruk achtergelaten en zorgde voor veel bezorgdheid bij leden van de Staten-Generaal en in de pers.

Dit onderzoek tracht bij te dragen aan de historiografie over de bilaterale betrekkingen tussen Nederland en de Duitse bond tijdens de Deens-Duitse oorlog door de situatie te bestuderen vanuit drie perspectieven: De Limburgse gezanten in de Duitse Bond, de Nederlandse ministers en de Kamerleden van de Staten-Generaal. Uit dit onderzoek, wat vooral gebaseerd is op plenaire debatten uit de Staten-Generaal, zal blijken dat deze oorlog voor een omslag zorgde in de Nederlands-Duitse betrekkingen. Nederlandse politici waren geschokt door de kwetsbare positie van het kleine Nederland jegens de grote Duitse Bond en wensten de staatkundige banden tussen Limburg en de Duitse Bond zo snel mogelijk te verbreken. Het Nederlandse nationaliteitsgevoel groeide en Nederland zette zich, onder leiding van minister Cremers, steeds meer af tegen de Duitse Bond.