| dc.description.abstract | A volte ce lo dimentichiamo, ma il luogo in cui si svolge una storia è un dato di primo piano. Ciò vale senz’altro per l’opera narrativa di Giuseppe Antonio Borgese (1882-1952) che nella sua carriera da giornalista viaggiò per l’Europa, visse in luoghi sparsi per tutta l’Italia e infine si esiliò negli Stati Uniti. Secondo le teorie del critico letterario Bachtin, il cronotopo, ovvero un’ideale unione delle coordinate di tempo e di spazio, in cui si svolge una trama letteraria, viene utilizzato per dare un significato a certi temi. Abbiamo dunque legato questa teoria a quella della critica letteraria biografica, che cerca di collegare gli eventi fittizi nella produzione letteraria di un autore alle vicende reali nella sua vita, le quali formano il quadro teorico di questa nostra ricerca. In questa tesi si è indagato il rapporto tra i temi legati ai luoghi nelle novelle della raccolta Il pellegrino appassionato (1933) e il ruolo che questi posti svolsero nella vita di Borgese. Dopo aver dato brevi note sulla vita e le opere dello scrittore e la presenza dei riferimenti geografici nei suoi racconti, ci siamo focalizzati sui temi legati a tre luoghi specifici, cioè Milano, Firenze e la Sicilia, che svolsero un ruolo importante sia nella vita dell’autore che ne Il pellegrino appassionato. Si è potuto concludere che esiste un legame fra i temi legati ai primi due posti, vale a dire il malessere esistenziale per la città di Milano e la gioventù per Firenze, e la vita di Borgese, che ha dovuto subire degli episodi di ostilità non all’ultimo posto nel capoluogo lombardo, e che proprio nella città del Giglio trascorse gran parte della sua giovinezza. Inoltre abbiamo potuto concludere che i temi presenti nelle novelle siciliane, cioè la rappresentazione della Sicilia, da una parte come un’isola piuttosto mitica e nostalgica e dall’altra come una regione relativamente problematica, coincidono con l’immagine presente anche nelle opere di altri autori novecenteschi di provenienza siciliana, anche se si potrebbe legare questo primo tema al sentimento nostalgico che avrà provato l’autore mentre era separato dalle sue parti native; la sua “sicilianità” è infatti ben visibile nei suoi racconti. In conclusione, si è potuto determinare che si possono, in gran parte, spiegare i temi legati ai riferimenti geografici presenti ne Il pellegrino appassionato esaminando il ruolo che essi giocarono nella vita dello scrittore e che l’uso combinato delle teorie di Bachtin e della critica letteraria biografica ha portato a risultati rilevanti.
Men dreigt het soms te vergeten, maar de plek waar een verhaal zich afspeelt is van cruciaal belang om een literair werk te kunnen duiden. Dit geldt dan ook zonder meer voor het werk van de schrijver Giuseppe Antonio Borgese (1882-1952), die gedurende zijn werk als journalist door Europa reisde, op plekken verspreid door heel Italië woonde en in ballingschap was in de Verenigde Staten. Volgens literair criticus Bachtin wordt de chronotoop (een eenheid van tijd en plaats) waarin een literair werk zich afspeelt gebruikt om uitdrukking te geven aan bepaalde thema’s. Wij hebben deze theorie verbonden aan de literaire biografische kritiek, die poogt fictieve gebeurtenissen in de werken van een auteur te linken aan werkelijke gebeurtenissen uit zijn leven, welke samen het theoretisch kader vormen van deze studie. Hierin is dan ook onderzoek gedaan naar het verband tussen de thema’s verbonden aan de plaatsen in Borgese’s novellebundel Il pellegrino appassionato (1933) en de rol van deze plekken in zijn leven. Wij hebben ons, na kort het leven en het opus van de schrijver alsmede de plekken die in zijn novelles voorkomen te hebben besproken, gefocust op de rol die de drie belangrijkste plaatsen (Milaan, Florence en Sicilië) en de daarbij bijbehorende thema’s in zowel het leven van Borgese als zijn Il pellegrino appassionato speelden. We hebben kunnen concluderen dat er een verband bestaat tussen de thema’s verbonden aan de eerste twee plaatsen, namelijk het malessere (de slechte mentale gesteldheid) van de personages in de verhalen die zich in Milaan afspeelden en de jeugd in de novelles die plaats hadden in Florence, en het leven van Borgese, die een moeilijke periode doormaakte in de Lombardijse hoofdstad en een groot deel van zijn jeugd doorbracht in de stad aan de Arno. Bovendien konden wij concluderen dat de thema’s in de novelles waar Sicilië een rol speelde, namelijk enerzijds het beeld van Sicilië als mythische en nostalgische plek en anderzijds als een relatief problematische regio, overeenkwamen met hoe deze plek in het oeuvre van andere Siciliaanse auteurs uit de twintigste eeuw werd afgebeeld. Toch is dit eerste thema ook te verbinden aan de nostalgische gevoelens die de schrijver moet hebben ervaren in de tijd dat hij van zijn geboorteplaats gescheiden was. Zijn sicilianità (“sicilianiteit”) is dan ook in deze verhalen terug te zien. Concluderend valt op te merken dat het gebruik van de thema’s verbonden aan de plaatsen uit Il pellegrino appassionato te verklaren is aan de hand van de rol die deze plaatsen speelden in het leven van de schrijver, en dat de combinatie van de leer van de chronotoop van Bachtin en de literaire biografische kritiek tot interessante resultaten heeft geleid. | |
