De kapitein van de renaissancevloot: geankerd op het verleden, koers op de toekomst. Thierry Baudet en de Nederlandse conservatieve traditie

Abstract

Het vooruitgangsgeloof dat de tweede helft van de twintigste eeuw zo dominant was, heeft bijgedragen aan het standaardbeeld van Nederland als moderne, vooruitstrevende en geëmancipeerde natie. Deze verlichte nationale geest verbergt echter een constante conservatieve onderstroom, die in tijden van verhit maatschappelijk debat naar de oppervlakte borrelt en zo nu en dan tot uitbarsting komt. Het meest recente en reeds veelbeschreven voorbeeld daarvan is het succes van Pim Fortuyn rond de eeuwwisseling. Inmiddels hebben in zijn kielzog partijen als de PVV en Forum voor Democratie aanzienlijke successen geboekt. Hiermee lijkt het kabbelende, behoudende beekje een conservatieve waterweg te zijn geworden, waarop Thierry Baudet met zijn renaissancevloot afkoerst op niets minder dan een cultuuromslag. Aan de hand van een historisch analyse van de ankers van zijn conservatieve vloot onderzoekt deze scriptie de windrichting waaruit Baudet gewaaid komt en de koers die hij vaart. Op het eerste gezicht ademt Baudet de geest van Fortuyn; diens felle immigratie- en islamkritiek en afkeer van linkse partijen leeft voort in de gelederen van Forum. Dit onderzoek toont echter aan dat dit een te oppervlakkige weergave is van de ideologische werkelijkheid binnen deze partij. Daarentegen wordt hier de stelling verdedigd dat het religieus geïnspireerde conservatisme van Baudet wortelt in een langere Nederlandse traditie van christelijk-conservatief gedachtengoed. De rol die hij toebedeelt aan het christendom, namelijk die van bindende kracht voor een gemeenschappelijk identiteitsbesef, geeft bovendien een nieuwe impuls aan nationalisme in Nederland. Een vergelijking met het conservatief-nationalisme in Vlaanderen laat zien dat cultuurchristelijk nationalisme een breder fenomeen is. Toch zijn er onderdelen van de specifieke Vlaamse (historische) context die maken dat het cultuurchristendom aldaar kansrijker is dan in Nederland.