Wel de lasten niet de lusten Een kwalitatief onderzoek gericht op hoe het werken in zelfsturende teams in de thuiszorg eruit ziet en of het werken in deze teams gerelateerd is aan de binding die medewerkers in de thuiszorg met hun team ervaren.

Abstract

Thuiszorgorganisaties moeten rekening houden met verschillende belangen en velen kiezen ervoor om zelfsturende teams in te voeren. Het is echter onduidelijk wat zelfsturende teams kenmerkt en deze teams zijn in elke context anders. Daarnaast is er in de thuiszorg een groot personeelstekort wat maakt dat het van belang is dat thuiszorginstellingen hun medewerkers aan zich binden, maar doordat er in zelfsturende teams wordt gewerkt liggen de factoren die medewerkers binden waarschijnlijk op het teamniveau. De relatie tussen zelfsturende teams en teambinding is echter nog niet bekend. Om deze reden tracht dit onderzoek de volgende hoofdvraag te beantwoorden: Hoe ziet het werken in zelfsturende teams in de thuiszorg eruit en is het werken in deze teams gerelateerd aan de binding die medewerkers in de thuiszorg met hun team ervaren? Om deze hoofdvraag te kunnen beantwoorden is het concept ‘zelfsturende teams’ vanuit de bestaande wetenschappelijke literatuur geoperationaliseerd aan de hand de elementen ‘de mate van zelfsturing’ en ‘de invulling van zelfsturing’. Daarnaast is het concept ‘teambinding’ uiteengezet in 3 soorten: affectief, normatief en continuerend. De onderzoeksvraag wordt in dit onderzoek beantwoord aan de hand van een exploratief design bestaande uit 18 semigestructureerde interviews met medewerkers uit zelfsturende teams van een thuiszorginstelling in Nederland. Uit het analyseren van de verzamelde data blijkt dat de ervaringen in de mate van zelfsturing kunnen verschillen en dat zowel de organisatie als de teams zelf daar een rol in spelen. In dit onderzoek is naar voren gekomen dat de organisatie de managementtaken die bij zelfsturing horen aan de teams heeft toegekend, maar dat bijbehorende autonomie niet is gegeven. Het blijkt echter dat de teams zelf meer zelfsturing kunnen nemen. Aangeraden wordt om de verantwoordelijkheden over teamprestaties nadrukkelijk bij het team te leggen en als organisatie een ondersteunende rol aan te nemen. Daarnaast wordt aangeraden dat organisaties achterhalen wat zelfsturende teams stimuleert om zelfsturing te nemen en dat zij teams hierin faciliteren. Verder blijkt het verschil in niveaus dat binnen de thuiszorg geldt, van invloed te zijn op de manier waarop de teams zich organiseren. Zo is het hoogste niveau in bijna alle teams de leider en hieruit kan worden opgemaakt dat het opleidingsniveau in deze context een indicator is voor informeel leiderschap. Tot slot is gebleken dat zelfsturing zorgt voor normatieve teambinding, maar ook dat de mate van zelfsturing bepaald wat voor invloed er wordt uitgeoefend op de affectieve teambinding. Bij hoge zelfsturing ervaren de medewerkers meer affectieve binding en bij lage zelfsturing minder. Het wordt dan ook aangeraden dat thuiszorgorganisaties die met zelfsturende teams werken, ervoor zorgen dat de teams een hoge mate van zelfsturing ervaren omdat dit kan zorgen voor een verhoging in niet alleen normatieve maar ook affectieve teambinding. Voor vervolgonderzoek is het relevant om te achterhalen hoe deze relatie eruit ziet en waarom het effect op de affectieve teambinding varieert met de mate van zelfsturing. Verder is het tevens interessant om dieper in te gaan op de voorwaarden van zelfsturing en hoe het nemen van zelfsturing tot stand komt.