Helden en schurken in de Alkmaarse ontzetnarratieven. De uitwerking van de representatie van Alkmaarders en Spanjaarden in de Alkmaarse ontzetnarratieven op de constructie van stedelijke identiteit.

Abstract

In dit onderzoek staan 7 bronnen met een Alkmaars ontzetnarratief centraal. De bronnen bevatten overeenkomsten en verschillen in genre en media, en zijn onderzocht op representaties van Alkmaarders en Spanjaarden vanuit het proces van othering. Hiervoor is gebruikgemaakt van de representatiemethode van Jenny Kidd en de vier retorische wijzen van Astrid Erll die inzicht geven in de manier waarop cultureel geheugen kan worden overgedragen. Vervolgens is nader beschouwd welke uitwerking deze representaties hebben op de constructie van stedelijke identiteit. Het proces van othering is hierin een belangrijke factor, omdat we in dit proces ons identiteit ontlenen aan het maken van onderscheid ten opzichte van anderen, met name in onze verschillen, en ons dus leert wie we zijn, waar we voor staan, en wat we kunnen verwachten in ons leven. Media en de instituties die cultureel geheugen produceren en distribueren, spelen een belangrijke rol in dit proces van othering. Dit omdat media, geschiedenis en geheugen met elkaar zijn verweven. Via media krijgen wij gereconstrueerde versies van het verleden tot ons, die partijdig en subjectief zijn, en die onze perceptie van de ‘ander’ positief of negatief kunnen beinvloeden. Het langdurig vervallen in vooral negatieve opposities kan ongelijkheid, uitsluiting en onderdrukking bevorderen en/of in standhouden. Dit is problematisch, omdat dit gemeenschapsvorming, het nader tot elkaar brengen van verschillende gemeenschappen in een stad en daarbuiten, tegen kan werken. Uit dit onderzoek is gebleken dat de overgrote deel van de bronnen een gepolariseerde versie van het verleden overdraagt. De overkoepelende boodschap van de Alkmaars ontzetnarratieven is zodoende dat polarisatie, wij zijn ‘goed’ en de ander is ‘slecht’, de drijfkracht moet vormen van de Alkmaarse burger. Hierdoor hebben de representaties een negatieve uitwerking op de constructie van stedelijke identiteit. Transmedialiteit vormt hiertegen een positieve tegenkracht. Dit omdat de ontvanger op transmediaal niveau de tegenstrijdigheden in de autonome narratieven met elkaar in verbinding kan brengen, waardoor ruimte ontstaat voor reflectie.