Tekst of geen tekst? Een onderzoek naar het effect van uitleg over grafiekconventies op het begrip van een visualisatie over de verwachte pensioenuitkering

Abstract

Pensioenfondsen zijn op zoek naar manieren om veranderingen in de verwachte pensioenuitkering duidelijk te communiceren. Visualisaties zouden kunnen worden gebruikt om informatie op een toegankelijke en overzichtelijke manier over te brengen. Vaak worden visualisaties echter aan het publiek gepresenteerd zonder tekstuele uitleg over hoe de visualisatie geïnterpreteerd moet worden. Vooral voor mensen die laag visueel geletterd zijn kan dit problemen opleveren, omdat zij niet de benodigde kennis hebben om de visualisatie zonder hulp te begrijpen. Aan de hand van een experiment werd getest wat het effect is van het toevoegen van tekstuele uitleg over grafiekconventies op het begrip van een visualisatie over de verwachte pensioenuitkering. Ook werd gekeken welke rol visuele geletterdheid speelt binnen deze relatie, en of er een effect is van financiële geletterdheid op begrip. Participanten werden ingedeeld in een conditie met alleen een visualisatie of een conditie met een visualisatie voorzien van tekstuele uitleg. Over de visualisatie werden een aantal begripsvragen gesteld. Uit het experiment bleek dat participanten de visualisatie met tekstuele uitleg beter begrepen dan de visualisatie zonder tekstuele uitleg. Er waren hoofdeffecten van conditie en visuele geletterdheid, maar niet van financiële geletterdheid. Ook bleek visuele geletterdheid een moderator te zijn tussen conditie en begrip. Er kan worden geconcludeerd dat vooral lager visueel geletterden veel hebben aan een tekst over grafiekconventies bij het begrijpen van een visualisatie over de verwachte pensioenuitkering. Pensioenfondsen zouden er goed aan doen om bij het communiceren van veranderingen over de nieuwe pensioenregelingen tekst toe te voegen wanneer een visualisatie wordt gebruikt.