Barbaren of heldhaftige strijders? Keltische representatie in Griekse kunst en literatuur

Abstract

In de hellenistische periode kregen Grieken te maken met een Keltische dreiging. Over deze ‘barbaren’ werd daarom veel geschreven en er werd zelfs door de Attalidische dynastie uit Pergamon vele beelden van hen gemaakt. In de literatuur worden zij vaak negatief neergezet. Het lijkt echter wel dat er in de kunst een meer positievere representatie is. Dit is opvallend en daarom rijst de vraag op: Waarom worden Kelten door de hellenistische Grieken in kunst en literatuur negatief afgezet, maar soms ook juist positief tijdens de Attalidische dynastie? In dit onderzoek wordt de literatuur en de kunst uit die tijd bestudeerd om eerst de representatie vast te stellen om vervolgens te verklaren. Het blijkt dat in de literatuur een overwegend negatieve representatie en in de kunst een overwegend positieve is. Uit het onderzoek volgt verder dat het negatieve beeld verklaard kan worden door middel van de volgende argumenten: Het was nodig om een vijandbeeld te creëren, maar ook eenheid en noodzaak. Daarnaast wilde Pergamon de gelijke van Athene zijn, qua cultuur. Ook was dit beeld onderdeel van mythevorming en daarmee een adaptatie van Griekse traditie en cultuur en een legitimatie voor het zijn van een erfgenaam van Alexander. Voor het positieve beeld is het volgende van toepassing: Er was sprake van propaganda en mythevorming, waardoor Pergamon beter leek. Ook bleven de Galaten bestaan en werden het buren. Zij werden daarnaast gebruikt als huurlingen. Verder was er sprake van ‘othering’ door een individueel positief beeld af te zetten tegen het gehele negatieve beeld. Ook was het onderdeel van de stijl en de persoonlijke keuze voor het onderwerp van de kunstbeelden. De Kelten werden dus zowel negatief als positief afgebeeld.