De authenticiteit van de schilderstijl van Robert Rafailovich Falk

Abstract

De artistieke uitwisseling tussen de Franse en Russische avant-garde begin twintigste eeuw heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van de moderne kunst. Deze culturele en artistieke dialoog was het onderwerp van de Paris-Moscow 1900-1930 tentoonstelling gehouden in het Centre Georges Pompidou in Parijs (1979). Het aandeel van de Russische avant-garde in dit dialoog blijft echter nog onderbelicht; Parijs wordt naar ik meen nog steeds gezien als epicentrum van de avant-garde. De Tretjakov Galerij in Moskou tracht daar verandering in te brengen door monografische edities van hun Russisch-Engelse kunsttijdschrift te wijden aan belangrijke Russische kunstenaars. Robert Rafailovich Falk (1886-1958) werd op deze manier uitgelicht als een van de visionairs van de Russische avant-garde. Tegelijkertijd hield het Tretjakov de tentoonstelling Robert Falk (23 december 2020 – 23 mei 2021) waarin Falks oeuvre werd opgedeeld in de hiervoor kenmerkende stilistische periodes. Door te kijken naar twee belangrijke omslagpunten van deze periodes, hoop ik een bijdrage te leveren aan de kennis rondom het werk van Falk. De onderzoeksvraag luidt daarom: Welke stilistische ontwikkelingen zijn zichtbaar in het oeuvre van Robert Falk rond de scharnierpunten van 1916 en 1935 aan de hand van de zelfportretten Zelfportret met raam op de achtergrond (1916) en Zelfportret als mulat (1935)? Aan de hand van de biografische methode, een uiteenzetting van het genre van het zelfportret en middels literatuuronderzoek zullen de twee casus binnen hun eigen artistieke en maatschappelijke context worden toegelicht. Hieruit zal zowel de wederzijdse invloed van de Russische en Franse avant-garde blijken, als de invloed van Cézanne op Falk, die vanaf Falks oprichting van de avant-gardistische groep De Ruitenboer de rode draad in zijn stilistische ontwikkelingen vormt. Door het vasthouden aan de authenticiteit van zijn schilderstijl, biedt Falk unieke inzichten met betrekking tot de formalistische eigenschappen van de periode na 1917 in Rusland. Concluderend blijkt Falk niet enkel een visionair maar ook een stabiele artistieke factor binnen een ongekende snelheid en hoeveelheid van stijlontwikkelingen in de Russische avant-garde en opvolgende periodes.