Literaire ontwikkeling in beeld? Een onderzoek naar ontwikkeling en toetsing van literaire competentie in het eindexamenjaar havo.

Abstract

Het literatuuronderwijs in het voortgezet onderwijs staat al geruime tijd onder druk. Binnen het schoolvak Nederlands is er steeds minder tijd beschikbaar om literatuurlessen te verzorgen, terwijl tegelijkertijd in de eindtermen de aandacht zichtbaar is verschoven van structuur-analyse naar literaire ontwikkeling van leerlingen. Naar de toetsing van die literaire ontwikkeling is weinig onderzoek verricht, wat er wellicht de oorzaak van is dat veel scholen vasthouden aan het leesdossier en het laten maken van leesverslagen. Het onderzoek 'Literaire ontwikkeling in beeld?' is een zoektocht naar een objectiever en betrouwbaarder toetsmethode. Het onderzoek is uitgevoerd onder 137 havo-leerlingen in het eindexamenjaar. Zij werden geëxamineerd middels groepsgesprekken over gelezen literaire werken, wat resulteerde in de schriftelijke uitwerking van de opdrachten. Voor de beoordeling daarvan is een model ontwikkeld, dat de niveaus van Witte (2008) als uitgangspunt heeft. De literaire ontwikkeling van de leerlingen is in dit onderzoek niet aangetoond, maar leerlingen hadden wel een groeiende waardering voor de toetsmethode. Ze zagen bovendien zelf meerdere leereffecten en het onderzoek liet zien dat leerlingen bij zichzelf een veranderde leesattitude hebben geconstateerd. Bovendien zagen docenten de toetsmethode als werkbaar en enthousiasmerend voor de leerlingen. Dat maakt haar een waardevolle en bruikbare aanvulling op de bestaande, veelgebruikte toetsmethodes voor literaire competentie.