Verpachting van Vermaak

Abstract

Dit bedrijfshistorische onderzoek mengt zich in de discussie over het Varieties of Capitalism model, dat door Peter Hall en David Soskice aan het begin van de eenentwintigste eeuw werd geïntroduceerd. Onderzocht is of de door Hall en Soskice voorgestelde tweedeling in economische structuren ook op lokale schaal gedurende de 20e eeuw terug te vinden is. Dit onderzoek richt zich daarbij specifiek op de kermisbranche vanwege haar publiek-private interactie en afhankelijkheid van een verpachtingssysteem. Binnen de kermisbranche in Nederland waren gedurende de tweede helft van de twintigste eeuw hoofdzakelijk twee vormen van verpachting van standplaatsen gebruikelijk. De hypothese is dat de beide vormen sterke overeenkomsten vertonen met de tweedeling in economische structuren die door Hall en Soskice is voorgesteld. Het onderzoek gebruikt de kermissen van Hilvarenbeek en Tilburg als voorbeelden voor de beide verpachtingssystemen. Een apart hoofdstuk geeft daarnaast de nodige duiding over de visie van kermisexploitanten op de beide verpachtingssystemen in het algemeen. De beide kermissen zullen ieder aan de hand van kwalitatieve bronnen getypeerd worden. Vervolgens zullen de beide verpachtingssystemen aan de hand van een kwantitatieve analyse van de verpachtingscijfers vergeleken worden. Uit dit onderzoek blijkt dat er onder exploitanten een duidelijke tweedeling bestond met betrekking tot de preferente verpachtingsmethode. Deze tweedeling uitte zich onder andere in de standpunten van de beide kermisvakbonden. Uit de kwalitatieve bronnen valt af te leiden dat het openbare verpachtingssysteem van Tilburg voornamelijk gericht was op marktwerking. Het gesloten verpachtingssysteem dat in Hilvarenbeek gebruikt werd was daarentegen meer gericht op de kwaliteit van de kermis en goede samenwerking met exploitanten. Uit de kwantitatieve analyse valt af te leiden dat prijsopdrijving en marktwerking een belangrijke invloed hadden op de geboden pachtsommen in Tilburg. Dit was in Hilvarenbeek niet het geval. De uitsplitsing in verschillende attractietypen laat niet het verwachte resultaat zien maar biedt wel mogelijkheden tot verder onderzoek. Concluderend kan gesteld worden dat de tweedeling uit het Varieties of Capitalism model voor een groot deel ook op lokale schaal terug gevonden kan worden.