| dc.description.abstract | In de huidige maatschappij ligt de nadruk op actief burgerschap oftewel burgers die doen en de handen uit de mouwen steken. Kenmerkend aan deze initiatieven is dat ze vaak bottom up ontstaan, waarbij een groep burgers het heft in eigen handen neemt bij het oplossen van specifieke problemen. Zij zetten zich op tal van terreinen in waar problemen zich manifesteren: van leefbaarheid tot zorg. Dit past in de bredere ontwikkeling van de participatiesamenleving waarbij de overheid zich terugtrekt en burgers de ruimte krijgen eigen verantwoordelijkheid te nemen. Dit sterke beroep op de burger wordt door de overheid gezien als de oplossing voor de (financiële) onhoudbaarheid van collectieve voorzieningen en als de oplossing voor diverse maatschappelijke problemen.
Een concreet kader waarin de andere rolverdeling tussen de overheid en burgers zichtbaar wordt is binnen Right to Challenge. De kern van Right to Challenge is dat een groep burgers een publieke taak van de gemeente kan overnemen wanneer deze burgers denken dit anders, beter of goedkoper te kunnen organiseren. Deze nieuwe rolverdeling veronderstelt ook andere verhoudingen in de samenwerkingsrelatie tussen de overheid en burgers. Deze relatie is ingewikkeld door schurende logica’s tussen de leefwereld en systeemwereld. Echter een goede relatie is van cruciaal belang voor het slagen van een burgerinitiatief. Dit afstudeeronderzoek richt zich daarom op de relatie tussen gemeenten en burgers binnen Right to Challenge initiatieven en heeft als doel:
Binnen Right to Challenge initiatieven aandachtspunten te identificeren in de relatie tussen de gemeente en de burger.
Vanuit de literatuur worden in dit onderzoek aandachtspunten geïdentificeerd die mogelijk van belang zijn binnen de relatie tussen de gemeente en burger. Het is belangrijk dat de gemeente betrokken is bij het initiatief en aandacht voor het initiatief heeft. Ook is het belangrijk dat de gemeente het initiatief support en ondersteunt. Tot slot is het belangrijk dat de relatie wordt gekenmerkt door gelijkheid en wederkerigheid. De concepten dienen in dit onderzoek als sensitizing concepts, waardoor de concepten de analyse begeleiden en ruimte laten om vanuit het empirisch materiaal scherpere ‘lenzen’ te vormen (Blumer, 1954).
In totaal zijn negen Right to Challenge initiatieven bestudeerd, verdeeld over Nederland. Binnen de initiatieven zijn semigestructureerde interviews afgenomen met initiatiefnemers en betrokken ambtenaren. In totaal zijn eenentwintig respondenten geïnterviewd.
Uit de interviews bleek dat de aandachtspunten zoals geformuleerd in de theorie, de data niet voldoende beschreven. Daarom is de data beschreven aan de hand van de thema’s: verbinden, informalisering en ondersteuning. Uit dit onderzoek komen de volgende resultaten naar voren. Ten eerste is voor initiatiefnemers en betrokken ambtenaren verbinden belangrijk waarbij een balans tussen enerzijds loslaten en anderzijds controleren wordt gezocht. Dit wordt ook wel het samenspel genoemd. Daarnaast blijkt uit dit onderzoek dat met name initiatiefnemers informele processen belangrijk vinden in de relatie met de gemeente. Tot slot op het gebied van ondersteuning blijkt een breekijzer voor zowel de initiatiefnemer als de betrokken ambtenaar van cruciaal belang te zijn voor de continuering van het initiatief. Tot slot wordt door alle respondenten de meerwaarde van Right to Challenge omschreven, omdat het de aandacht vestigt op burgerparticipatie.
De belangrijkste conclusie uit dit onderzoek is dat binnen Right to Challenge het blijvende samenspel tussen initiatiefnemers en de gemeente meerwaarde heeft. In antwoord op de titel moet de overheid dus geen stap terug doen (‘stepping back’), maar schouder aan schouder (‘shoulder to shoulder’) met de burger gaan staan. Daarbij zien initiatiefnemers – net als betrokken ambtenaren - mogelijkheden tot verbetering.
Vervolgens wordt gereflecteerd op de scriptie en afgevraagd wat deze ontwikkelingen betekenen voor de lokale democratie. Het belangrijkste punt is dat focus op burgerinitiatieven niet enkel positief is, aangezien burgerinitiatieven vaak niet representatief zijn en de vraag kan worden gesteld in hoeverre initiatieven duurzaam zijn.
Uit deze bevindingen en relflectie vloeien een viertal aanbevelingen voort. Ten eerste is het belangrijk checks and balances te instaleren rondom Right to Challenge om representativiteit te borgen en breder draagvlak en fundament te laten ontstaan in de lokale samenleving. Ten tweede is het belangrijk een contactpersoon met de juiste competenties op de goede plaats binnen de gemeente te borgen. Ten derde moet Right to Challenge breed in de gemeente worden gedragen. En tot slot is het belangrijk dat betrokken ambtenaren actief meedenken. | |
