Treurbuis of 'verantwoord divertissement'?: Vertrossing en televisiekritieken in de jaren '70

Abstract

Gedurende de jaren ’70 deed de term vertrossing opgeld als negatieve duiding van een vermeende vervlakking in de televisieuitzendingen. In de jaren ’60 was een nieuwe, minder eerbiedige culturele norm opgekomen in Nederland en deze ontwikkelingen zetten zich voort in de jaren ’70. De grootste verandering voor het Nederlandse televisiebestel was dat de commerciële partijen die het bestel hadden uitgedaagd in de jaren ’60 ingebed werden in het bestel. Vervolgens werden zij een van de grootste spelers binnen dat bestel. De TROS zond gedurende de jaren ’70 veel nieuw amusement uit. Andere omroepen waren bang om minder populair te worden en volgden de trend van amusement. Een golf van amusement op televisie was het gevolg en dat kwam bekend te staan als vertrossing.

Deze scriptie onderzoekt de verschillende reacties op de vertrossing door middel van de verschillende televisiekritieken uit nationale kranten gedurende de periode 1972-1978. De leidende vraag in dit onderzoek is: Welke culturele visie ten aanzien van het medium televisie is er terug te zien in de TV-kritieken van De Telegraaf, Het Nieuwsblad van het Noorden, Trouw en NRC Handelsblad gedurende de jaren 1972, 1974, 1976 en 1978 en welke rol speelt het fenomeen vertrossing hierin?

Dit onderzoek maakt duidelijk dat veel mensen zich zorgen maakten over de toenemende oppervlakkigheid van de Nederlandse televisieuitzendingen. De meeste critici vreesden de gevolgen van een golf van simpel amusement. De uitzondering hierop was De Telegraaf die haar campagne voor een commercieel systeem voortzette. Bij de andere kranten varieerde de hoeveelheid angst voor de gevolgen van de vertrossing. De GPD-kranten vreesden het risico van uniformiteit en pleitte voor een brede, inclusieve programmering. De criticus van Trouw vreesde dat mensen dommer zouden worden door de focus op verstrooiing. En in de kolommen van NRC Handelsblad was de vertrossing al voltooid, waardoor televisie niet langer serieus genomen kon worden.