De strijd om de kijker: Een onderzoek naar participatievormen in de multi-platform programma’s Wie is de Mol? en Expeditie Robinson.

Abstract

De publieke omroep is sinds de opkomst van commerciële televisie en het internet voor verschillende uitdagingen komen te staan door deregulatie, digitalisering en convergentie. Doordat de publieke omroep door deze ontwikkelingen een groot deel van zijn publiek verloor, moest hij, volgens Gunn Sara Enli, om zijn publiek vast te houden en te kunnen concurreren met commerciëleomroepen multi-platform programma’s gaan uitzenden. Volgens Enli hadden – en hebben – multiplatform programma’s namelijk de potentie om de positie van de publieke omroepen weer te versterken, doordat er mogelijkheden voor publieksparticipatie gecreëerd kunnen worden. Dit wordt bijvoorbeeld gedaan door de inzet van (commerciële) sociale media. De hedendaagse publieke omroep staat volgens Enli echter voor de uitdaging om zowel een groot publiek aan te trekken, als tegelijkertijd een alternatief te bieden voor de commerciële omroepen. De publieke omroep moet immers altijd – ook bij de inzet van sociale media – rekening houden met zijn kernwaarden en ideologie.

In dit onderzoek is een vergelijking gemaakt tussen het multi-platform programma WIE IS DE MOL? van de publieke omroep AVROTROS en het multi-platform programma EXPEDITIE ROBINSON van de commerciële omroep RTL5. In de analyse van beide programma’s en bijbehorende platformen is aandacht besteed aan hoe de kijkers/gebruikers worden aangesproken, hoe zij worden uitgenodigd om te participeren, wat de participatiemogelijkheden zijn op de platformen en hoe deze aan elkaar gelinkt zijn. Dit is gedaan om de vraag te beantwoorden hoe verschillende (specifieke) participatievormen in verhouding staan tot de rol die de kijker/gebruiker op de platformen van WIE IS DE MOL? en EXPEDITIE ROBINSON krijgt toebedeeld. Uit de uitgevoerde analyse bleek dat er een verfijnder instrumentarium omtrent participatie nodig was. Hierom is het concept participatie onderverdeeld in zes categorieën en zijn deze ingezet in de analyse als middel om de participatiemogelijkheden van WIDM en EXPEDITIE systematisch te kunnen onderzoeken. Door dit instrumentarium kon een beter inzicht worden verkregen in de verschillen en overeenkomsten omtrent de inzet van participatie en sociale media door WIDM en EXPEDITIE.

Uiteindelijk zal er naar aanleiding van de uitkomsten van de analyse betoogd worden dat het publiek door de manier waarop WIDM participatie-strategieën inzet als gemeenschap gepositioneerd wordt, terwijl EXPEDITIE kijkers door de inzet van participatie aanspreekt als individu. Uit de analyse blijkt dat dit verschil voornamelijk komt door het verschil in hoe de publieke en de commerciële omroep sociale media inzet.