Waarom minder Nederlanders boeken lenen. Een Age-Period-Cohort analyse als vertrekpunt om de terugloop in het lenen van boeken onder de Nederlandse bevolking te begrijpen.

Abstract

Sinds de jaren tachtig daalt het aandeel Nederlanders dat in de vierjaarlijkse surveys van het Aanvullend voorzieningenonderzoek (AVO) aangeeft in de maand voorafgaand aan een peiling een of meerdere boeken te hebben geleend bij de openbare bibliotheek. De inzet van deze studie was om middels een Age-Period-Cohort (APC) analyse vast te stellen in hoeverre de factoren leeftijd, periode (metingsjaar) en cohort (socialisatie) de mechanismen zijn die achter deze terugloop in het lenen schuilgaan. Deze factoren hebben elk iets met ‘tijd’ van doen, maar verschillen in de verklaringsgrond die zij voor het dalende leenniveau aandragen.

Voor de empirische toetsing is gebruik gemaakt van een vrij recente analysemethode ontwikkeld door Yang en Land (2008) en toegepast door Yang (2008). In de analysemodellen is leeftijd als individuele conditie beschouwd en zijn de factoren periode en cohort als contextfactoren opgenomen. Respondenten zitten op Level-2 kruiselings geclusterd in meetjaren en geboortecohorten.

Uit de analyse bleek het APC-analysemodel een goede verklaring voor de terugloop in het leenniveau te bieden. Op individueel niveau hangt het lenen sterk samen met de leeftijd van de respondent. Een curvilineaire leeftijdsfunctie (y = ax^3 + bx^2 + cx +d) lijkt het leeftijdseffect goed weer te geven. Op contextueel niveau heeft periode een groter gewicht dan cohort bij het verklaren van de terugloop in het lenen.

Op grond van de resultaten van de analyse is een handreiking voor beleid gegeven.