Vocabulaire van nieuwkomers in het basisonderwijs: Eerste stappen in de richting van een passende woordenschattoets

Abstract

In dit scriptieonderzoek is getracht een aantal eerste stappen te zetten in richting van de ontwikkeling van een passende woordenschattoets voor nieuwkomers in het basisonderwijs. In Nederland wonen veel kinderen in de basisschoolleeftijd die nog maar kort in Nederland verblijven, en het Nederlands onvoldoende beheersen om mee te kunnen draaien in het regulier basisonderwijs. Deze nieuwkomers vallen echter wel onder de Nederlandse leerplicht, en ontvangen daarom vaak aangepast onderwijs. Dit onderwijs kan de vorm aannemen van een nieuwkomersschool, waar uitsluitend onderwijs aan deze doelgroep wordt gegeven. Op dergelijke scholen is goede monitoring en toetsing van groot belang. Met name op het gebied van woordenschat is dit cruciaal, omdat woordkennis een belangrijke voorspeller is van latere leesvaardigheid en algemeen schoolsucces. Het nieuwkomersonderwijs kent echter een groot gebrek aan geschikte woordenschattoetsen. Om dichter bij de realisatie van een geschikte woordenschattoets voor nieuwkomers in het onderwijs te komen, is een tweedelig onderzoek uitgevoerd. Ten eerste is een exploratie van het werkveld en de behoeften die daarin leven gedaan, door middel van semi-gestructureerde interviews met deskundigen op het gebied van nieuwkomersonderwijs. De belangrijkste bevindingen waren, onder andere, dat er vooral behoefte is aan een toets die de groei van de woordenschat van de kinderen kan meten, die methodeonafhankelijk is, en een norm heeft die realistisch is voor de doelgroep. Ten tweede is een experiment uitgevoerd om te onderzoeken welke effecten het heeft wanneer er met twee verschillende methoden wordt getoetst. Dit is uitgevoerd door de scores van nieuwkomers in het basisonderwijs op twee verschillende toetsen met elkaar zijn vergelijken, en te onderzoeken of deze door dezelfde factoren worden beïnvloed. Hieruit zijn geen verschillen tussen de resultaten op de twee typen toetsen naar voren gekomen, maar verder onderzoek waarin meer factoren worden meegenomen is nodig. De resultaten van beide delen van dit onderzoek worden besproken in het licht van literatuur over de woordenschatontwikkeling van nieuwkomers en toetsing. Tot slot komen beide delen samen in een lijst met concluderende aanbevelingen voor toetsontwikkelaars. Hiermee ligt de weg open voor concrete stappen naar de ontwikkeling van een passende woordenschattoets voor nieuwkomers in het basisonderwijs.