Codificering in Brabantse, Limburgse en Nedersaksische dialecten

Abstract

Dit onderzoek gaat in op codificatie van dialecten in Nederland en het verband met ontwikkelingen binnen deze dialecten. Codificatie is een onderdeel in het standaardiseringsproces van een taal, waarin de taal in een bepaalde vorm wordt vastgelegd in bijvoorbeeld woordenboeken en grammatica’s. Uit eerder onderzoek voor het Meertens Instituut is een inventarisatie van codificatiemateriaal gekomen voor Limburgse, Nedersaksische en Brabantse dialecten. Ook zijn de motivaties behoren bij deze werken geanalyseerd. In het huidige onderzoek zijn deze gegevens en de motivaties met elkaar vergeleken, de chronologische ontwikkelingen bekeken en het verband met standaardisering en ontwikkelingen rondom deze dialecten onderzocht. Uit deze analyse blijkt dat Nederlandse dialecten sinds de 16e eeuw al worden vastgelegd in codificatiemateriaal. Ook is er een duidelijke stijging te zien in de periode die de dialectrenaissance wordt genoemd, vanaf ongeveer de jaren ’80 van de vorige eeuw. Wanneer de motivaties worden vergelijken blijkt dat vooral het behoud, vastleggen en stimuleren van (wetenschappelijke) kennis en waardering voor dialecten van belang zijn. Daarnaast zijn sommige motivaties uniek voor bepaalde dialectregio’s, zoals het onderscheid tussen Standaardnederlands en een lokaal dialect in Limburg. Codificering geeft blijk van belangstelling voor een dialect, maar kan ook de belangstelling en waardering op zijn beurt verhogen. Dit leidt niet tot het volledig doorlopen van het standaardiseringsproces, maar kan wel andere positieve gevolgen hebben en zorgt ervoor dat dialecten in bepaalde vormen bewaard blijven.