“Wat gebeurt er in de rest van de wereld?” - een Imagologisch Onderzoek naar de Representatie van het Buitenland in het NOS Jeugdjournaal

Abstract

In de afgelopen jaren ontstond een discussie omtrent de manier waarop kinderen onderwezen worden over de wereld en hun eigen positie daarbinnen (Van Oostrom, 2012; Grever, Jonker, Ribbens & Stuurman, 2006). Een medium dat zich actief inzet om kinderen hierover te informeren is het NOS Jeugdjournaal (Timmer, 2017). Voor een meer open samenleving, dienen dergelijke programma’s hun beelden zo inclusief en representatief mogelijk vorm te geven (Ten Thije, ter perse).

De representatie van het buitenland binnen het nieuwsdomein blijft een sterk onderbelicht aspect. Echter, een dergelijk onderzoek is juist nu, in het licht van de genoemde discussie, relevant. In dit onderzoek zijn 50 avonduitzendingen in de periode 2017-2018 van het NOS Jeugdjournaal vanuit een intercultureel communicatief oogpunt geanalyseerd met behulp van kwantitatieve analyses, een kwalitatieve inhoudsanalyse en een frameanalyse (Entman, 1993; Semetko & Valkenburg, 2000; Van Noije en Wennekers, 2019). Het onderzoek geeft hiermee inzicht in hoeveel tijd er werd besteed aan buitenlandse onderwerpen, welke thema’s hierbij werden belicht en vanuit welk perspectief deze geframed werden. Het onderzoek sluit zo aan bij het academische debat omtrent culturele beeldvorming van de Zelf en de Ander, betekenisgeving door middel van framing en de actieve rol die de media hierin spelen.

Uit het onderzoek is met name gebleken dat de diversiteit van het buitenland ruim vertegenwoordigd werd binnen het NOS Jeugdjournaal. Echter was de aandacht voor dit buitenland duidelijk geconcentreerd op specifieke werelddelen: Europa, Azië en Noord-Amerika. Ook was er sprake van een onevenredige verhouding tussen de Zelf en de Ander, waarbij de Zelf de boventoon voert. Desondanks deed het NOS Jeugdjournaal een geslaagde poging Nederland in een wereldwijde context te plaatsen. Zo werden de blikken van kinderen verruimd door wereldwijde ontwikkelingen te presenteren en kinderen te informeren over de rol van Nederland.

Om de academische dialoog omtrent beeldvorming verder aan te vullen, kan het allereerst interessant zijn het gecreëerde hetero-image te onderzoeken ten opzichte van het auto-image. Verder kan een interdisciplinaire aanpak inzichten bieden in de visuele clues die bij dit onderzoek onbelicht zijn gebleven. Tevens kan het buitenlandse discours van het NOS Jeugdjournaal verder blootgelegd worden door de ingezette thema’s verder uit te diepen per werelddeel. Ten slotte kunnen de resultaten van dit onderzoek op bredere schaal geïnterpreteerd worden wanneer er in de toekomst vergelijkend onderzoek plaatsvindt voor soortgelijke, buitenlandse journaals.