Beschavingskritiek. Een kritische verkenning van twee speculatieve geschiedfilosofieën

Abstract

Deze scriptie bevraagt in hoeverre Samuel Huntingtons The Clash of Civilizations lijkt op Oswald Spenglers Der Untergang des Abendlandes. De verhalen van beide schrijvers zijn geïnterpreteerd als speculatieve geschiedfilosofie, op de manier waarop Frank Ankersmit die in discussie met Haskell Fain definieerde. Het werk van beide auteurs wordt getoetst aan de praktische bezwaren die Frank Ankersmit en Karl Popper hebben tegen speculatieve geschiedfilosofieën. Hun belangrijkste kritiekpunt is dat speculatieve systemen als die van Spengler en Huntington de natuurwetenschappen verkeerd begrepen hebben als sociale dynamica. Dat zorgt er voor dat ze een holistische visie op het abstracte begrip ‘beschaving’ hebben toegepast. Spengler en Huntington hebben de beschaving als fysisch object bestudeerd, zonder hun theorie falsifieerbaar te maken. Hoewel de twee schrijvers uit een verschillende wetenschappelijke traditie en tijd komen, zijn hun werken allebei te definiëren als het resultaat van speculatieve geschiedfilosofie. Voor de geschiedwetenschap heden ten dage is het belangrijk om over speculatieve systemen in discussie te gaan, omdat zulke systemen weer terug lijken te komen, zoals historicus David Christian stelt.