Over de refractiewet van Snellius, circa 600 jaar voor Snellius: Ibn Sahl en de refractiewet

Abstract

Tegenwoordig wordt de wet van Snellius aan de Nederlander Willebrord Snellius (1580-1626) toegeschreven, omdat hij volgens Christiaan Huygens (1629-1695) de eerste geweest zou zijn die deze wet heeft bewezen. Aan de nog steeds lopende discussie over de vraag ‘wie heeft deze wet ontdekt?’ voeg ik nog een partij toe, namelijk de Arabischtalige wetenschap. De Frans-Egyptische historicus Roshdi Rashed (1936) beschrijft een wetenschapper uit de tiende eeuw, Abu Saad Al-Ala Ibn Sahl (c. 940-1000), degene die deze wet lang voor Snellius heeft ontdekt. Mijn onderzoeksvraag was dan ook: “komt de wet van Snellius voor in het werk van Ibn Sahl en zo ja, herkent Ibn Sahl die ook als zodanig?”. Om tot een antwoord op deze tweeledige onderzoeksvraag te komen ben ik in eerste instantie uitgegaan van het werk The Treatise on Burning Instruments van Ibn Sahl. Verder heb ik ook werken van Ptolemaeus, Dr. Rashed en Snellius bekeken dan wel bestudeerd. Door stukken uit het werk van Ibn Sahl zelf te vertalen en te vergelijken met de eerder genoemde werken ben ik uiteindelijk tot de conclusie gekomen dat de wet van Snellius voorkomt in het werk van Ibn Sahl; het is echter niet uit zijn werk af te leiden dat hij de wet als zodanig herkende. Daarnaast toetst hij zijn resultaten niet aan de werkelijkheid. Derhalve heb ik geconcludeerd dat Ibn Sahl deze wet niet heeft ontdekt. Kanttekeningen bij mijn conclusie bespreek ik in de discussie. Daar zal ik onder andere het fenomeen ‘ontdekken’ bespreken: wanneer is een natuurkundige wet ontdekt? Afhankelijk van de visie op het gebied van dit fenomeen kan men de wet namelijk wel of niet toeschrijven aan Ibn Sahl.