Van Chinees naar Chinese Nederlander: Een diachroon onderzoek naar de representatie van Chinese Nederlanders

Abstract

Het doel van dit onderzoek is de representatie van Chinese Nederlanders in Nederlandse kranten bloot te leggen. Hiervoor is de berichtgeving rondom het SARS-virus in 2003 vergeleken met de berichtgeving rondom het Coronavirus in 2020. De aanleiding voor deze studie is berichtgeving die discriminatie jegens Chinese Nederlanders aankaart. Vanwege de grote rol die de media hierin spelen, is het maatschappelijk relevant om de representatie van Chinese Nederlanders in de Nederlandse media te onderzoeken. Onderzoek naar de representatie van Chinese Nederlanders is nog weinig gedaan en daarom is dit onderzoek ook wetenschappelijk relevant.

Theorieën over representatie en discours (Hall, 1997; Holliday, Kullman & Hyde, 2016; Pickering, 2001), beeldvorming (Forrester, 2000; Leerssen, 2007) en identiteitsvorming (Leerssen, 2015; Tajfel et al., 1979; Zarate et al., 2004) dienen als fundering voor dit onderzoek. Daarnaast wordt er ingegaan op het concept othering: het reduceren van een persoon tot slechts een set karakteristieken van een groep (Holliday, Kullman & Hyde, 2016; Leerssen, 2015; Said, 1978).

De krantenartikelen zijn afkomstig uit de vijf grootste landelijke dagbladen (Algemeen Dagblad, De Telegraaf, De Volkskrant, NRC Handelsblad en Trouw) en aan de hand van de drie dimensies van de kritische discoursanalyse van Fairclough (1995) geanalyseerd. Er is gekeken hoe Chinese Nederlanders lexicaal gerepresenteerd zijn, welke predicaties aan hen zijn toegeschreven en wie er een stem kreeg binnen het discours. Vervolgens is onderzocht in hoeverre de representaties overeenkomen met de sociale praktijken waarin de krantenberichten zijn ontstaan.

Op basis van de resultaten kan er antwoord worden gegeven op de volgende onderzoeksvraag: In hoeverre verschillen de representaties van Chinese Nederlanders in de krantenberichten over het SARS-virus uit 2003 ten opzichte van de krantenberichten over het Coronavirus uit 2020?

In 2003 werd de Chinese Nederlander gerepresenteerd als risicogroep voor het virus, terwijl in 2020 de Chinese Nederlander vooral werd neergezet als slachtoffer van discriminatie. Daarmee kan er worden geconcludeerd dat er een verandering in het discours over Chinese Nederlanders heeft plaatsgevonden. Discriminatie leeft al zo lang als Chinese Nederlanders in Nederland wonen, maar het sentiment in de samenleving is veranderd, waardoor deze discussie in 2020 pas op gang kwam. Dit kan te maken hebben met de nieuwe generatie die hier geboren en getogen is en niet langer als buitenlander behandeld wil worden. Deze generatieverschillen werden ook al door eerder onderzoek aangetoond (Gijsberts, Huijnk & Vogels, 2011) en lijken dus een verklaring te zijn voor het veranderende discours.