De kinderen van Pieter Soutman: Een onderzoek naar Ekkarts identificatie van vier kinderen op een zeventiende-eeuws portret

Abstract

In deze scriptie is onderzocht in hoeverre de identificatie van Rudi Ekkart van de kinderen op het portret Groep van vier kinderen van Soutman houdbaar is. In de tentoonstellingscatalogus Kinderen op hun mooist kwam Ekkart tot de conclusie dat mogelijk de kinderen van het katholieke Haarlemse echtpaar Adriaen de Kies van Wissen en Josina van Teylingen zijn afgebeeld. Aanleiding voor dit onderzoek is dat Ekkart heeft aangegeven dat nader onderzoek naar de identificatie nodig is.

In hoofdstuk 1 is de voorstelling van het kinderportret op allerlei manieren onderzocht, waaronder kostuumhistorisch- en iconografisch. Hieruit kwam naar voren dat de groep van vier kinderen uit twee jongens en twee meisjes bestond, de jongste broer niet veel jonger dan 7 jaar oud was, de kinderen niet doopsgezind waren en zij tot een vermogende familie behoorden. Bovendien kan op basis van de compositie worden aangenomen dat het schilderij compleet was en het gezin in 1641 dus werkelijk uit vier in leven zijnde kinderen bestond. In hoofdstuk 2 is onderzoek gedaan naar Pieter Soutman en zijn opdrachtgevers. Daarvoor is met name gekeken naar wie Soutman eerder heeft geportretteerd. Hieruit bleek dat de vier kinderen op het schilderij zowel protestant als katholiek konden zijn en waarschijnlijk afkomstig waren uit Haarlem, Den Haag of één van de omliggende steden. In het hoofdstuk 3 werd onderzocht of de familie de Kies van Wissen in het profiel past dat was ontstaan op basis van de in hoofdstuk 1 en 2 verkregen informatie.

De familie de Kies van Wissen is afkomstig uit Haarlem en katholiek. Toch is er reden om aan de identificatie van Ekkart te twijfelen. De familie de Kies van Wissen bestond in 1641 namelijk niet uit vier maar uit elf kinderen en daarbij was geen van hun vijf dochters in leeftijd verenigbaar met de meisjes op het portret. Het kan niet worden uitgesloten dat Soutman zijn eigen kinderen op het portret heeft afgebeeld. De gezinssamenstelling van Soutman is mogelijk beter te verenigen met het kinderportret dan die van de Kies van Wissen. Er kan echter niet met zekerheid worden vastgesteld dat het gaat om de kinderen van Soutman, want over de geboortejaren van de kinderen is momenteel niets bekend. Als de kinderen van Soutman op het portret zijn afgebeeld, dan is het portret mogelijk in de familie gebleven. Informatie over de nalatenschap kan helpen bij de identificatie van de kinderen, maar ook die informatie ontbreekt momenteel nog.