Begrijpt u waar u voor tekent? Een onderzoek naar de begrijpelijkheid van hypotheekakten.

Abstract

Dankzij de juridische status van een hypotheekakte zijn volledigheid, eenduidigheid en precisie doorgaans belangrijker dan begrijpelijkheid. Voor veel mensen is een hypotheekakte dan ook erg ingewikkeld. Dit onderzoek sluit aan bij een project van de Vereniging Eigen Huis met als doel hypotheekakten te vergemakkelijken en een modelakte te maken die gebruikt kan gaan worden in de toekomst. In dit eindwerkstuk is een gereviseerde hypotheekakte van ING getest. Er deden 109 respondenten mee van 18 jaar en ouder. De data is verzameld door middel van een vragenlijst, bestaande uit een woordenschattoets, financiële kennisvragen en begripsvragen. De hypotheekakte die werd getest is gereviseerd op basis van stijl- en structuurmanipulaties. Het effect van deze manipulaties op het begrip van de lezer is getoetst. Tekstbegrip wordt niet alleen beïnvloed door de moeilijkheid van de tekst, maar ook door lezerskenmerken. Daarom is er ook onderzocht of de begripskloof tussen financieel hoog- en laaggeletterden veranderde als gevolg van revisie. Het was daarbij wenselijk dat financieel laaggeletterden meer zouden profiteren van revisie dan financieel hooggeletterden. Er was een hoofdeffect voor stijlrevisie voor begrip, en een hoofdeffect van financiële geletterdheid voor begrip. De hypotheekakte met stijlveranderingen werd beter begrepen dan de hypotheekakte zonder stijlveranderingen. Financieel hooggeletterden begrepen de vier versies van de hypotheekakte beter dan financieel laaggeletterden. Deze hoofdeffecten zijn na controle voor de covariaten leeftijd en opleidingsniveau nog steeds significant. Een Mattheüs- of Martinuseffect bleef uit.