| dc.description.abstract | Hoewel de fotografie al in 1850 is uitgevonden werd er pas in de jaren twintig en dertig, door de avantgardistische kunststromingen zoals dada, surrealisme en constructivisme, uitgebreid met het medium geëxperimenteerd. De indeling in kunststromingen, die door de kunsthistorische canon is gevormd op basis van stijl en inhoud, lijkt op de fotografie in de periode 1920-1930 veel minder van toepassing.
Uit literatuuronderzoek bleek dat de fotografie van de constructivistische en surrealistische fotografie vrijwel niet vergeleken is. Daarom wordt de fotografie van de twee stromingen vergeleken aan de hand van de hoofdvraag: Welke verschillen en overeenkomsten zijn er tussen surrealistische en constructivistische fotografie?
In hoofdstuk een wordt gekeken of de secundaire theorieën (van Rosalind Krauss, Hal Foster) uit de jaren zeventig en tachtig wel overeenkomen met de ideologische denkbeelden uit de jaren twintig en dertig. Dat de visies op surrealistische en constructivistische fotografie niet eenduidig zijn, bleek uit discrepanties tussen de geschriften van primaire en secundaire bronnen bij beide stromingen.
In hoofdstuk twee worden de voorgaande bevindingen en opvattingen over constructivistische en surrealistische fotografie ingezet voor thematische beeldanalyses aan de hand van de thema’s: Propaganda, Object, Seksualiteit en Machine. De beeldanalyses geven de overeenkomsten en verschillen tussen de surrealistische en constructivistische fotografie aan op het gebied van stijl en ideologie.
Uit het thema Propaganda bleek dat de constructivistische fotografie makkelijker inzetbaar is voor politieke propaganda dan surrealistische fotografie. De manier waarop de fotografen van beide stromingen het Object, vastlegden had te maken met verschillende uitgangspunten. De surrealisten wilden een psychologisch effect, van convulsive beauty of the uncanny, bij de kijker teweegbrengen. De constructivistische fotografen richtte zich meer op het vastleggen van het meetbare object. Het thema Seksualiteit toont het grootste verschil in de twee fotografievormen. Bij het surrealisme is de seksuele rol van de vrouw een belangrijk thema, terwijl deze thematiek bij de constructivistische fotografie vrijwel nooit terugkomt. De visie van objectiviteit waar het constructivisme om bekend staat, wordt
met fotomontages van Moholy-Nagy en Marianne Brandt genuanceerd. Bij het thema Machine blijken de overeenkomsten tussen de surrealistische en constructivistische fotografie het grootst. De invloed van industriële ontwikkelingen in de jaren twintig en dertig uit zich bij beide stromingen, in de herhaaldelijk terugkomende hybride vorm van de mens en de machine.
Uit de thematische beeldanalyses blijkt dat er meer voorbeelden zijn van constructivistische foto’s met surrealistische elementen dan andersom. De beschreven fotografische werken van László Moholy-Nagy en Herbert Bayer zijn hier een illustratie van.
Dit onderzoek draagt bij aan de nuancering van de verschillen en overeenkomsten tussen constructivistische en surrealistische fotografie uit de periode 1920-1930. Uit de conclusie blijkt dat het enerzijds interessant is om naar de fotografie te kijken vanuit het kader van kunststromingen. Op die manier wordt duidelijk wat als kenmerkend wordt beschouwd voor de surrealistische en constructivistische fotografie. Anderzijds is het van belang te zien hoe de grenzen tussen de stromingen worden opgezocht en overschreden in individuele foto’s.
Hierdoor wordt de wederzijdse beïnvloeding van vormentaal en denkbeelden, en de invloed van de sociaal-maatschappelijke context, op fotografen van beide stromingen zichtbaar. | |
