Kunstreceptie en kunstmusea: een integratie van empirische esthetiek en een kunstgericht educatief programma voor toepassing in kunstmusea.

Abstract

In deze paper worden twee problemen onderzocht. Het eerste probleem is dat musea volgens Debenedetti (2003) door sommigen als intimiderend ervaren kan worden. Het probleem hierin is het subsidiebeleid van de Nederlandse overheid van de afgelopen jaren ten opzichte van musea, waarin musea steeds meer geld zelf moeten verdienen en dus steeds meer bezoekers moet aantrekken. Het tweede probleem is dat er binnen kunsthistorisch onderzoek relatief weinig vanuit het publiek wordt onderzocht en daarmee ook relatief weinig vanuit de psychologie. In een steeds meer interdisciplinair wordende academische wereld, heeft het waarde om hier wel naar te kijken. Deze beide problemen zullen tegelijk worden onderzocht vanuit de onderzoeksvraag: “Hoe kan het Distancing-Embracing Model of the enjoyment of negative emotions in art reception van Menninghaus et al. (2017) worden toegepast in educatieve programma’s van kunstmusea om de deelnemers hiervan musea als minder intimiderend te laten ervaren?”. Het Distancing-Embracing Model of the enjoyment of negative emotions in art reception van Menninghaus et al. (2017) is een model ontwikkeld binnen de empirische esthetiek, een tak van de psychologie die zich bezighoudt met kunstreceptie, door onderzoekers vanuit de psychologie, neurologie, muziekwetenschappen, poëzie, en filmwetenschappen. De afwezigheid van een onderzoeker uit de kunstgeschiedenis illustreert het eerdergenoemde probleem, maar de toepassing van dit model binnen de kunstgeschiedenis kan laten zien dat de empirische esthetiek ook binnen de kunstgeschiedenis toegevoegde waarde kan hebben. De toepassing van dit model zal gebeuren aan de hand van Visual Thinking Strategies (VTS) van Philip Yenawine en Abigail Housen, wat een les- en rondleidingsmethode is die al wordt toegepast in educatieve programma’s in een aantal musea. Deze methode gaat uit van de deelnemers en probeert de groep zelf een kunstwerk te laten analyseren. Het gaat echter nog sterk uit van figuratieve kunstwerken en werkt slecht tot niet bij abstracte kunstwerken. Door het Distancing-Embracing Model of the enjoyment of negative emotions in art reception toe te passen binnen VTS, kan een nieuwe methode worden ontwikkeld die op meer kunst kan worden toegepast dan VTS en mogelijk effectiever kan zijn in het verbeteren van de persoonlijke kunstervaring van de deelnemers door uit te gaan van de emotie. De verbeterde persoonlijke kunstervaring van de deelnemers kan er vervolgens toe leiden dat deze deelnemers makkelijker over de mogelijk ervaren intimidatie heen kunnen stappen. Hoe een dergelijke analyse binnen de integratie van VTS en het Distancing-Embracing Model eruit kan zien en om te laten zien hoe een psychologisch model binnen de kunstgeschiedenis kan worden toegepast, worden in deze paper ook het kunstwerk Cathedra van Barnett Newman uit 1951 en de tentoonstelling Discordo Ergo Sum van Renate Bertlmann uit 2019 aan de hand van dit model geanalyseerd.