De verdwenen kris Kya Nogo Siloeman van prins Diponegoro: een onderzoek naar de huidige discussie over koloniaal erfgoed in Nederlandse musea

Abstract

In dit onderzoek wordt het huidige debat over koloniaal erfgoed in de Nederlandse musea toegelicht. Dit wordt gedaan aan de hand van de verdwenen kris van prins Diponegoro. Prins Diponegoro was een belangrijk figuur in de Indonesische geschiedenis en leider van de opstand gedurende de Javaanse oorlog in de periode 1825-1830. Tijdens vredesonderhandelingen in 1830 is hij gearresteerd en is zijn kris hem ontnomen. Deze kris is vervolgens in het Koninklijk Kabinet van Zeldzaamheden beland. Sindsdien is de kris niet meer gezien in Nederland. Deze kris staat in dit onderzoek symbool voor de manier waarop koloniaal erfgoed in Nederland terecht is gekomen. Na de onafhankelijkheid van Indonesië in 1949 ontstond er discussie over de vele Indonesische objecten in de collecties van Nederlandse musea. Indonesië wilde haar cultureel erfgoed terug en stelde een lijst op met de vraag voor restitutie van maar liefst 10.000 objecten die zich in Nederland zouden bevinden. Slechts een klein deel van deze objecten is destijds teruggegeven door de Nederlandse staat. In 2013 moest Museum Nusantara in Delft haar deuren sluiten. Een groot deel van de collectie van het museum is teruggegeven aan Indonesië. Deze objecten hebben in december 2019 Indonesische bodem bereikt. Omdat er geen duidelijk beleid is voor teruggave van koloniaal erfgoed aan voormalige koloniën, heeft het Nationaal Museum van Wereldculturen (NMVW) op 7 maart 2019 het document Return of Cultural Objects: Principles and Process for addressing claims for the Return of Cultural Objects gepubliceerd. In dit document worden richtlijnen geïntroduceerd waaraan de claim van een voormalig kolonie voor restitutie van een object uit de collectie van het NMVW moet voldoen. Deze lijst wordt in dit onderzoek uitgelegd, bevraagd en toegepast op de kris van prins Diponegoro. Uiteindelijk wordt geconcludeerd dat het document als fundament dient voor een eventueel nationaal beleid in de toekomst. Het document opent heden ten dage de deur van de collectie van het NMVW. Hierdoor blijft de deur van collecties van andere musea in Nederland met koloniale objecten echter gesloten. Alleen een nationaal wetssysteem voor de restitutie van koloniaal erfgoed uit de Nederlandse musea, kan dit probleem oplossen.