Hoe meet je tekstbegrip op het vmbo?

Abstract

Er zijn al talloze onderzoeken gedaan naar tekstbegrip op het vmbo. Maar wat is nu de beste manier om dit begrip te meten? Om daar achter te komen moet eerst vastgesteld worden wanneer een tekst begrepen wordt en daarna welke meetinstrument daar het best bij aansluit. Tot slot moet bekeken worden of dat meetinstrument wel geschikt is voor leerlingen op het vmbo. Uit theoretisch onderzoek blijkt dat nieuwe informatie uit een tekst geïntegreerd moet worden met de bestaande kennis van een lezer. In de literatuur wordt dit een situatiemodel genoemd. Als de lezer een goed situatiemodel kan vormen, wordt de tekst begrepen. De sorteertaak zou de beste manier zijn om tekstbegrip op dat situatiemodelniveau te meten. Bij de sorteertaak zien leerlingen na het lezen van de tekst een aantal sleutelbegrippen uit de tekst en krijgen ze instructie om deze concepten in groepjes te plaatsen, op basis van de verbanden uit de tekst. Om te onderzoeken of de sorteertaak daadwerkelijk beter naar het situatiemodel vraagt dan de traditionele open en gesloten vragen, is er een vraaganalyse gedaan. Er is hiervoor gebruik gemaakt van een tekst met bijbehorende opdrachten van de lesmethode Nieuwsbegrip. Deze opdrachten bestonden uit meerkeuzevragen, open vragen en een sorteeropdracht. Daaruit bleek dat zowel de sorteervragen als de traditionele tekstvragen niet altijd naar kennis vragen op het niveau van het situatiemodel.

Vervolgens zijn twee teksten met daarbij een sorteertaak en traditionele tekstvragen voorgelegd aan vmbo-leerlingen. Door de correlatie te berekenen tussen deze twee taken is onderzocht of de verschillende vraagtypen hetzelfde tekstbegrip hebben gemeten. De samenhang tussen de sorteertaak en de open en gesloten vragen bleek bij de eerste tekst sterk te zijn en bij de tweede tekst nauwelijks te bestaan. Er kan dus geen eenduidige conclusie getrokken worden welke van de twee vraagtypen tekstbegrip het beste meet. Tot slot werd door middel van enquêtes de waardering van de verschillende leestaken door vmbo-leerlingen in kaart gebracht. Het blijkt dat vmbo-leerlingen het maken van een sorteertaak niet leuker vinden dan het beantwoorden van vragen bij een tekst. Ook vinden ze het maken van een sorteertaak bij een tekst moeilijker dan het beantwoorden van open en gesloten vragen.