Rembrandts Christus Verjaagt de Geldwisselaars uit de Tempel. Een onderzoek naar emulatie en andere motieven voor het afbeelden van het Sanhedrin.

Abstract

Deze scriptie geeft een antwoord op de vraag “Welke motieven zou Rembrandt van Rijn gehad kunnen hebben om de hogepriesters en het Sanhedrin te verbeelden op zijn ets Christus verjaagt de geldwisselaars uit de tempel en is deze verbeelding een kwestie van emulatie?” De combinatie van het Sanhedrin op de scène van de zuivering van de tempel is nog niet eerder voorgekomen, ondanks dat het in de Bijbel wordt beschreven. Rembrandt heeft sterk gekeken naar de plooival van Christus op een houtsnede van Dürer en dit toegepast op de Christusfiguur op zijn ets. De kunstenaar heeft niet alleen delen overgenomen, maar heeft het bestaande beeld overtroffen door de complete scène van de zuivering van de tempel te verbeelden. Het completere beeld past bij Rembrandts specifieke voorliefde voor het opvallend realistisch afbeelden van motieven en is daarom een vorm van emulatie. De vrijheid van het toevoegen van het Sanhedrin zou waarschijnlijk betekenen dat de prent voor de vrije markt gemaakt is. Ondanks dat Rembrandt weinig opdrachtgevers had, waren er veel prentliefhebbers die zijn prenten wilden kopen. Zijn contacten met de rijkere bevolkingslaag en aanvragen van over de hele wereld zorgden voor meer bekendheid en zorgden er ook voor dat Rembrandt hogere prijzen kon vragen. Een ander motief voor de bijzondere manier waarop Rembrandt het thema in de ets heeft afgebeeld, zou de religieuze toestand van de zeventiende eeuw kunnen zijn. De Nederlanders zagen een overeenkomst tussen de Reformatie van de protestanten en de katholieken en de reformatie van de Remonstranten en contraremonstranten in het thema van de zuivering van de tempel. De prent zou door de toevoeging van het Sanhedrin en de hogepriesters een completer beeld vormen van de situatie zoals het in de Bijbel beschreven staat. Hoewel er uiteindelijk meerdere motieven blijken te zijn, lijkt de combinatie van emulatie en de representatie van de reformaties de overhand te hebben.