| dc.description.abstract | De afgelopen decennia is relatief veel onderzoek gedaan naar gezinsportretten van de vroegmoderne tijd. Er zijn echter bepaalde elementen in deze schilderijen waarvoor er door kunsthistorici nog geen eensluidende verklaringen gegeven zijn. In dit onderzoek heb ik een bepaald beeldelement nader onderzocht waar dit voor geldt: naakte, of bijna naakte kindjes. Ik heb dit onderzocht in drie portretten die tot de vroegste voorbeelden van gezinsportretten behoren: Pieter Jan Foppesz. en zijn gezin uit 1530, Ivo van Fritema en zijn gezin uit 1533 en Giovanni della Volta en zijn gezin uit 1547. De drie schilderijen stammen uit de eerste helft van de zestiende eeuw. De werken zijn geschilderd in de Noordelijke Nederlanden en Noord-Italië, dit zijn tevens ook de regio’s waar de eerste zelfstandige gezinsportretten haast gelijktijdig hun opkomst doen. Dat er in deze beginperiode toch al een gemeenschappelijk beeldelement te vinden is, namelijk naakte baby’s, is bijzonder te noemen. Dat dit te vinden is in allebei de regio’s waar de eerste gezinsportretten geschilderd werden, maakt dit beeldelement al helemaal interessant voor onderzoek. Het was zodoende blijkbaar een internationaal element. Voor de naakte kindjes in deze portretten zijn er in het verleden door kunsthistorici verschillende, soms tegenstrijdige verklaringen gegeven: het kind zou het Christiskind kunnen zijn, het zou vroeg gestorven zijn, het kan een putto of engel zijn, of het kind is naakt om zijn mannelijkheid te benadrukken. In mijn onderzoek heb ik deze verklaringen bekeken en heb ik onderzocht hoe waarschijnlijk ze zijn. Hierna ben ik dieper ingegaan op de verklaring die voor twee van de drie portretten in mijn optiek het meest plausibel is: de naakte kindjes in het Della Volta portret en het Foppesz portret zijn doodgeboren of vlak na de geboorte gestorven. Dit heeft van doen met de symboliek van de kersen die in allebei de portretten te vinden zijn. Voor het kindje in het Fritema portret geldt dit niet omdat kersen in dit portret afwezig zijn. In het geval van dit schilderij lijkt mij er voldoende bewijs om te betogen dat het kindje inderdaad reeds overleden is en het portret dient als zowel een in memoriam als een memento mori. De conclusie is dat naakte baby’s in de vroege gezinsportretten uit de zestiende eeuw reeds overleden waren op het moment van schilderen. | |
