De mensheid voorbij? Een ecokritische lezing van de dichtbundel "Navigatiesystemen. Zes gedichten voorbij de menselijkheid" van Han van der Vegt

Abstract

In deze scriptie wordt een verkenning gemaakt van dichtbundel "Navigatiesystemen. Zes gedichten voorbij de menselijkheid" (2015) van Han van der Vegt aan de hand van een postkoloniaal, ecokritisch perspectief. De analyse van de bundel biedt inzichten in het werk van Van der Vegt. Ook zal deze scriptie een bijdrage leveren aan de ecokritische theorievorming. De verhoudingen tussen de mensheid en de natuur die uit deze bundel zullen blijken, kunnen perspectief bieden op de verhoudingen tussen mens en natuur in de werkelijkheid. De vraag “Hoe komen de machtsverhoudingen tussen de mens(elijkheid) en de natuurlijke wereld in de gedichten ‘Wormgoor’, ‘Het zwarte ei’, ‘Tannhäuser’ en ‘De paladijnen’ uit de bundel Navigatiesystemen naar voren, als de bundel volgens een (postkoloniale) ecokritische methode wordt gelezen?” zal tijdens dit onderzoek leidend zijn. In het theoretisch kader wordt aan de hand van een literatuuronderzoek naar ecokritische en postkoloniale theorievorming een leeskader geschetst. Met behulp van dit kader worden vervolgens de vertelinstantie, focalisatie en ruimte in de gedichten bestudeerd. Uit de analyse blijkt dat Van der Vegt in de bundel laat zien hoe speculatieve fictie inzichten kan bieden in de problematiek waarmee wij in het heden, en zeker in de toekomst, te maken (zullen) hebben. Door in de bundel verschillende perspectieven op een veranderende wereld en mensheid weer te geven, legt Van der Vegt de verschillende mogelijkheden in machtsverhoudingen tussen mens en natuur bloot. Door de vrouwelijke personages in de gedichten steeds in een objectpositie te plaatsen, laat Van der Vegt de lezer ook nadenken over genderverhoudingen. Doordat de verteller in het gros van de gedichten geen waardeoordeel laat blijken, wordt de lezer gestimuleerd om zelf na te denken over de problematiek die in de bundel aan de orde komt. Op deze manier houdt Van der Vegt de lezer een spiegel voor: hoe willen wij als mensheid met de natuur en de vrouw omgaan?