Een case-studie op de Tweestromenschool: het onderwijzen van leer- en denkstrategieën in een stroomversnelling

Abstract

Op basisschool Tweestromen in Heerewaarden wordt door middel van een case-studie onderzoek verricht naar de mate van onderwijs in leer- en denkstrategieën door leerkrachten in groep 3 tot en met 8 (N=5). Aanleiding voor dit onderzoek is een onvoldoende beoordeling van dit aspect bij een kwaliteitsonderzoek door de Inspectie van het Onderwijs in najaar 2008. In het theoretisch kader wordt ingegaan op het belang, voorwaarden en effecten van strategieën, hoe deze aangeleerd kunnen worden en hoe het begrip wordt geoperationaliseerd. Er vinden leerkrachtobservaties plaats van cognitieve en metacognitieve strategieën met behulp van een ontwikkeld observatie-instrument. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen het impliciet en expliciet onderwijzen van strategieën. Aanvullend vindt een documentanalyse plaats van het betreffende lesmateriaal en de docentenhandleidingen. Daarnaast worden leerkrachten geïnterviewd om hun kennis en begrip van strategieën te achterhalen. In totaal worden alle cognitieve en metacognitieve strategieën onderwezen. Op leerkrachtniveau bestaan er echter verschillen. Er worden meer metacognitieve dan cognitieve strategieën onderwezen en dit gebeurt vaker impliciet dan expliciet. De meeste leerkrachten beschikken over voldoende (niet parate) kennis en begrip van strategieën. Er worden aanbevelingen gedaan voor mogelijkheden tot verbetering. Wanneer geïnvesteerd wordt in de bewustwording van de leerkrachten en het inzien van het belang van het onderwijzen van strategieën, kan dat bijdragen aan meer expliciet onderwijs in deze strategieën. Dit kan door middel van zelfobservaties met als doel naar het eigen onderwijs in strategieën te kijken en zich bewust te worden van het eigen handelen.