Het leiden van professionals: leiderschap en vervreemding in de zorg en het onderwijs

Abstract

Professionals in de publieke sector staan steeds verder onder druk. Als aanleiding hiervoor worden veelal maatregelen genoemd die te scharen zijn onder New Public Management. Dat kan ertoe leiden dat professionals zich vervreemd voelen tot beleid binnen hun sector. In dit kwantitatieve onderzoek wordt de relatie onderzocht tussen algemene beleidsvervreemding en verschillende leiderschapsstijlen, door middel van een steekproef van leraren in het primair en voortgezet onderwijs en professionals in de zorg (n = 474). Uit dit onderzoek blijkt dat in het primair onderwijs geen, tot slechts zeer beperkte algemene beleidsvervreemding voorkomt.

In dit onderzoek zijn zes verschillende leiderschapsstijlen bestudeerd: transactioneel leiderschap, transformationeel leiderschap en vier publieke leiderschapsstijlen: leiderschap op basis van bestuurlijke netwerken, politieke loyaliteit, regels en verantwoording. Al deze zes leiderschapsstijlen hebben een significante, positieve samenhang met elkaar. Daarnaast hebben alle publieke leiderschapsstijlen significante correlaties met zowel transformationeel als transactioneel leiderschap. De samenhang tussen de publieke leiderschapsstijlen en transactioneel leiderschap is sterker dan de samenhang met transformationeel leiderschap.

Uit dit onderzoek blijkt dat ongeveer 15% van de algemene beleidsvervreemding die professionals ervaren verklaard kan worden door de leiderschapsstijl(en) die de leidinggevende gebruikt. Leiderschap op basis van netwerken en transactioneel leiderschap lijken het best te werken om algemene beleidsvervreemding terug te dringen. Deze beide stijlen hebben significante negatieve verbanden met algemene beleidsvervreemding. Met andere woorden: hoe meer van deze twee leiderschapsstijlen terugkomt bij de leidinggevende, hoe minder algemene beleidsvervreemding terugkomt bij de professional.

Daarnaast is het opvallend dat één leiderschapsstijl juist versterkend lijkt te werken voor algemene beleidsvervreemding: leiderschap op basis van verantwoording heeft als enige leiderschapsstijl een positief verband met algemene beleidsvervreemding, al is dit resultaat niet significant.