Tussen computer en mens: betekenisgeving van medische data. Een onderzoek naar het waarde-creatieproces van medische data door ontwikkelaars en medici in een decision-support systeem

Abstract

De medische wereld is aan verandering onderhevig door een toenemende complexiteit van informatie in de vorm van big data en aandacht voor evidence-based wetenschappelijke informatie (Murdoch & Detsky, 2013; Sim, 2016). Om de arts te helpen hier mee om te gaan in het besluitvormingsproces maken nieuwe technologieën als decision-support systemen met algoritmes een opmars in de medische wereld. In het UMC Utrecht wordt er gewerkt aan de ontwikkeling van een decision-support systeem genaamd UrSmartStatus. Deze applicatie zal de arts gaan ondersteunen in het besluitvormingsproces door informatie op een andere manier aan te bieden, een ernst-interpretatie te geven aan de actuele status van de patiënt en een prognose van de gezondheid van de patiënt te geven. Dit wordt gedaan door informatie in te delen per tractus in plaats van inputgericht en de organen groen, geel, oranje of rood te kleuren om de ernst van waardes aan te duiden. Dit wordt gedaan door een vergelijking te maken met big data van historische patiëntgevallen. De prognose zal daar ook op worden gebaseerd. Met deze nieuwe vorm van informatie zal het besluitvormingsproces van de arts veranderen, omdat informatie op een andere manier wordt aangeboden én er een waarde-oordeel aan wordt gegeven. Iets wat de anders op dit moment zelf doet. In de app UrSmartStatus staat een rationele logica centraal door de algoritmische basis, maar er is wel sprake van ambiguïteit van medische data waar een rationele logica niet mee om kan gaan. Hoe kan de applicatie en dus de ontwikkelaars hier mee omgaan en hoe geven artsen hier hun interpretatie aan met hun rationele en klinische logica? De vraag is dus hoe hun besluitvormingsproces verandert met het gebruik van de app UrSmartStatus. In dit onderzoek stond dan ook de volgende onderzoeksvraag centraal: Hoe krijgt medische data waarde in de decision-support applicatie UrSmartStatus in het UMC Utrecht? Uit de interviews met ontwikkelaars is naar voren gekomen dat hun waarde-creatie tweeledig is. Ten eerste de nieuwe manier van presenteren waarbij het werkproces van de arts meer centraal komt te staan. Ten tweede het waarde-oordeel wat aan de data wordt gegeven door middel van het kleuren van de organen aan de hand van het vergelijken van historische patiëntgevallen. Door het ambigu presenteren van de informatie zou er volgens de ontwikkelaars genoeg ruimte moeten overblijven voor de interpretaties van artsen. De kleuren vormen zodoende geen leidraad in het oordeel van de arts, maar nodigen uit om met een kritische blik tot een oordeel te komen. In een experiment is de interpretatie van de artsen getest door de artsen twee patiëntcasussen te geven waarvan de één verwerkt in het EPD en de ander in de applicatie, waarbij de mate van ambiguïteit van de casussen varieerde. De artsen werd gevraagd hun gedachteproces hardop uit te spreken tijdens het vormen van hun diagnose. Hieruit kwam voort dat er voor de artsen inderdaad genoeg ruimte overblijft voor eigen interpretatie. Hoewel de artsen benoemden de kleuren nuttig te vinden, gingen ze er niet (volledig) op af om een oordeel te vormen. Voor de ambigue casus leek de applicatie ondersteuning te bieden in het vergaren van inzicht over de patiënt, meer dan het EPD. Hieruit zou de voorzichtige conclusie kunnen worden getrokken dat de applicatie de arts inderdaad kan helpen in de rationele logica door dit ambigu te presenteren en aan te laten sluiten bij het werkproces van de arts, maar voldoende ruimte over te laten voor de menselijke, klinische logica die noodzakelijk is voor een medisch besluit.