Van Luther naar Liesvelt: Een onderzoek naar de ontlening van Duitse woorden uit de Lutherbijbel in Nederlandstalige bijbelvertalingen

Abstract

Het Nederlands kent veel leenwoorden. Niet alle leenwoorden zijn echter meer als zodanig te herkennen. Dit geldt bijvoorbeeld voor woorden uit het Duits, die bij het ontlenen doorgaans direct worden aangepast aan de Nederlandse taal. Dit zijn zogenaamde leenvormingen. Deze masterscriptie beschrijft een onderzoek naar de herkomst van 57 Nederlandse woorden waarvan door De Bruin en Broeyer (1993) wordt vermoed dat ze ooit aan de Duitse taal zijn ontleend en via de Liesveltbijbel (1526) en de Deux-Aesbijbel (1562) in het Nederlands terecht zijn gekomen. Omdat beide bijbels zijn gebaseerd op de invloedrijke Duitse bijbelvertaling van Luther, is door middel van bijbelonderzoek en etymologisch onderzoek onderzocht of de 57 woorden via de bijbelvertaling van Luther aan het Duits zijn ontleend. Uit de resultaten van het onderzoek blijkt dat 36 van de 57 woorden met zekerheid via de Lutherbijbel aan het Duits zijn ontleend. 11 woorden bleken niet via de Lutherbijbel aan het Duits te zijn ontleend. Voor de resterende 10 woorden ontbrak het aan voldoende bewijs om te spreken van ontlening aan het Duits via de Lutherbijbel.