De wringende werkelijkheid: Een onderzoek naar het gebruik van re-enactment in het politieke theater van Milo Rau Keywords: re-enactment, subversive affirmation, theatre of the real & perceptional multistability

Abstract

Milo Rau brengt aan de hand van de strategie van re-enactment traumatische historische gebeurtenissen op het podium. Hij schrikt niet terug voor gruwelijke onderwerpen. Voor de reconstructie van zwaar beladen onderwerpen kiest Rau niet per se de meest voor de hand liggende performers. De performers zijn vaak gelijk aan de slachtoffers van de historische gebeurtenissen. Dit zorgt voor een zekere frictie, het schuurt, het wringt, het wordt vervelend om naar te kijken. Tegelijkertijd gebeurt er hierdoor iets spannends op het toneel. Geïnspireerd door de term subversive affirmation van Inke Arns en Sylvia Sasse noem ik deze wringende representatiestrategie een subversieve representatie. In dit onderzoek kijk ik naar de wijze waarop Milo Rau re-enactment inzet voor het representeren van beladen onderwerpen. Het onderzoek voer ik uit door middel van een dramaturgische analyse van twee van zijn voorstellingen: Breivik’s Statement (2013) en Five Easy Pieces (2016). In de voorstellingen is de subversieve representatie op verschillende wijze te herkennen. Rau’s werk houdt nauw verband met de realiteit omdat hij historische gebeurtenissen reconstrueert. Het spel tussen feit en fictie is hem dan ook niet vreemd. Door middel van de subversieve representatie wordt de toeschouwer volgens het idee van perceptional multistability van Erika Fischer-Lichte in een liminal state gebracht waarbij de eigen perceptie is verstoord door een voortdurend verschuivende waarneming van fictie en realiteit. Rau toont in zijn re-enactments (traumatische) historische gebeurtenissen in een andere context, aan de hand van een nieuw narratief. Het trauma wordt besproken én bespreekbaar gemaakt, met als doel het collectieve trauma te overstijgen. De beladen onderwerpen worden in de context van het theater geneutraliseerd en gedepolitiseerd door de esthetisering van de historische gebeurtenissen en het gebruik van subversieve representatie hierbij.