Us and Them (and Screens)

Abstract

Vanaf de jaren ’70 wordt steeds vaker gebruik gemaakt van schermen tijdens concerten, festivals en andere vormen van performance. Technologie maakt steeds meer mogelijk op dit vlak en het succes van concerten en met name festivals als product van de muziekindustrie zorgt dat deze ontwikkeling zich blijft voortzetten. Binnen de mediawetenschap is al veel geschreven over het gebruik van schermen in theaterstukken en kunstinstallaties. Echter, in de context van de live music performance is nog geen discourse ontstaan rondom de live music performance. Er zijn weliswaar schrijvers zoals Auslander, Kelly, Bolter en Grusin, en Nikolaeva die zich verdiepen in deze mediavorm. Tussen hen is er al sprake van wetenschappelijke discussie over de functie van schermen en de bijdrage aan het concert. Toch is dit onderzoek nog te schaars en de casussen nog te gering om echt overkoepelende uitspraken te doen over het gebruik van projectie tijdens live music performances. De methode gebruikt in dit eindwerkstuk is die van de dispositif analyse. Dit betekent dat de analyse zal focussen op de screening situation, bestaande uit tekst, technologie en spectator. Hierbij wordt uitgegaan van een getheoretiseerde spectator, zoals geïmpliceerd door de performance zelf. Als raamwerk van de analyse wordt gebruik gemaakt van het communicatief dispositif beschreven door Turco. Dit dispositif wordt gebruikt om de communicatieve werking van een performance te analyseren. Turco gebruikt deze in de analyse van de VJ-set, waarbij ze focust op de projecties die vergelijkbaar zijn met het gebruik van schermen tijdens live music performances. In haar methode onderscheid ze drie perspectieven waarbinnen de performance naar de spectator communiceert: - Subjectiverend perspectief: beelden die functioneren als esthetische objecten ten behoeve van een intensivering van de ervaring. - Normativerend perspectief: beelden die worden begrepen in de context van de performance en door middel van een actualiteit van handelen een narratief kunnen vormen. - Objectiverend perspectief: beelden die een argumentatief frame vormen aan de hand waarvan de spectator op kritische wijze op het gecommuniceerde kan reflecteren, vaak in de context van een achterliggende culturele discours. Dit onderzoek analyseert aan de hand van deze drie perspectieven de Us + Them tour van Roger Waters als casus. Eerst zal een theoretisch kader worden opgebouwd, bestaande uit theorieën en concepten die zullen dienen als gereedschap binnen de analyse. Daarna zal worden ingegaan op het normativerend perspectief, waarbij wordt beargumenteerd dat het introducerend segment van de casus een narratief communiceert waaruit een aftellend effect ontstaat. Vervolgens word ingegaan op het subjectiverend perspectief, met een focus op de manier waarop herkenning, schaal en ritme in zowel beelden als muziek samen zorgen voor een intensivering van de ervaring. Als derde word ingegaan op het objectiverend perspectief, waarbij wordt beschreven hoe bepaalde beelden en culturele referenties gebruikt worden om een reflecterende afstand te creëren tussen spectator en performance. Tot slot zal de conclusie dit samenvatten, waarna geconcludeerd wordt dat het communicatief dispositif een waardevolle manier is van analyse. Aan de hand van dit soort gestructureerde analyses kunnen de verschillende aspecten van de communicatie te vinden in een live music performance geanalyseerd worden en kan er misschien zelfs een coherente discours omheen ontstaan. Tot slot wordt gesteld dat er nog steeds meer onderzoek nodig is, en wordt gesuggereerd een vergelijkend onderzoek op te starten met als casussen een performance mét projectie en een zonder.