Patronen en Verbeeldingen van de Werkelijkheid

Abstract

Wilfrid Sellars wijst in zijn iconische “Philosophy and the Scientific Image of Man” op een fundamentele tweedeling in de manier waarop de mens zichzelf en zijn plaats in de werkelijkheid begrijpt. Ten eerste, zegt Sellars, is er ‘the manifest image’, de wereld van de bewuste waarneming en de alledaagse voorwerpen. Daarnaast beschrijft hij ‘the scientific image’, de wereld van de onwaarneembare gepostuleerde deeltjes van de fysica. Deze twee images beweren allebei uitputtende verklaringen van de werkelijkheid te zijn. De ambitie van de filosoof moet volgens Sellars zijn om beide images samen te voegen, zonder de unieke waarde van een van de twee uit het zicht te verliezen. Omdat ‘the scientific image’ volgens Sellars ontologisch primair is, zal een poging hiertoe erop neerkomen dat de fenomenen van ‘the manifest image’ in termen van ‘the scientific image’ verklaard moeten worden. Hierbij komen echter een aantal uitdagingen kijken. In dit essay behandel ik drie van die uitdagingen: de eigenaardige eigenschap van conceptueel denken om ‘ergens over te gaan’ (i.e. Intentionaliteit), het kwalitatieve aspect van de waarneming (qualia) en de onmogelijkheid van reductie van wetenschappen tot deeltjesfysica (‘Disunity of Science’). Van deze drie problemen laat ik zien of ze kunnen worden opgelost met behulp van de patroonontologie van Daniel C. Dennett, zoals beschreven in “Real Patterns”. Het zal blijken dat Intentionaliteit en de Disunity of Science kunnen worden verklaard met zijn patroonontologie, maar dat qualia een onverklaard fenomeen blijven. Bovendien laat ik zien dat de patroonontologie van Dennett uitnodigt tot relativisme.