Spelen met koloniaal verlangen. Koloniale nostalgie in Nederlandse bordspellen uit de periode 1874-2017

Abstract

In dit onderzoek is gepoogd inzicht te krijgen in de aanwezigheid van kenmerken van koloniale nostalgie in Nederlandse bordspellen met een koloniaal thema die tussen 1874 en 2017 zijn verschenen. Aanleiding voor dit onderzoek werd gevormd door de wens om een beter beeld te krijgen over de wijze waarop het koloniale verleden al dan niet deel is gaan uitmaken van het collectieve geheugen. De vorming van het koloniale geheugen lijkt slechts deels beïnvloed te worden door koloniale geschiedschrijving. In deze thesis werd gebruik gemaakt van reeds bestaande theoretische raamwerken waarin koloniale nostalgie in populaire cultuur werd gezien als één van de verklaringen voor dit proces. Deze zijn verwerkt in een theoretisch model waar vier verschillende vormen van koloniale nostalgie werden onderscheiden. Uit dit inventariserende onderzoek bleek dat veel spellen kenmerken bevatten die een beroep doen op koloniale nostalgie. Met name het verlangen naar een homogene orde waarbij Europeanen gescheiden van de inheemse bevolking leven kwam in veel spellen terug. Ook bleek dat in veel spellen een beroep werd gedaan op het verlangen naar een premoderne samenleving, die men in de kolonie dacht te vinden. De aanwezigheid van kenmerken van koloniale nostalgie in bordspellen geeft geen sluitende verklaring voor het complexe verankeringsproces van koloniale geschiedenis in het collectieve geheugen. De resultaten vormen eerder een startpunt voor verder onderzoek.