Europees Patriottisme Westerse beschaving en de Europese cultuurnatie bij vijf Europese intellectuelen rond de Eerste Wereldoorlog

Abstract

Deze bachelorscriptie geschiedenis onderzoekt de samenhangen tussen concepten van Europa, Westerse beschaving en de cultuurnatie in het werk van vijf Europese intellectuelen in de context van de Eerste Wereldoorlog. Alle vijf staan ze in de traditie van het universeel humanisme dat in de Europese cultuur morele waarden vindt die leidend zouden moeten zijn voor de beschaafde mensheid als geheel. Stefan Zweig en Romain Rolland zien Europa als een cultuurnatie gebaseerd op een gedeeld erfgoed aan hoge kunsten waarbij het de verantwoordelijkheid van intellectuelen is om die te verdedigen tegen nationalisme en het geweld van de oorlog. Benedetto Croce sluit hier bij aan, maar heeft een meer realistische politieke opvatting. Alfred Fried en Nico van Suchtelen zien als pacifisten de eenwording van Europa op juridische en economisch vlak als noodzakelijk voor het creëren van een vreedzame internationale samenwerking. Tegelijkertijd komen zij echter uit dezelfde universeel-humanistische traditie en zien zij Europese eenwording als moreel imperatief. Hun Europees patriottisme berust daarmee op drie zaken: het benadrukken van een gezamenlijk Europees erfgoed van hoge kunsten, de erkenning dat dit de grenzen overstijgt en tot slot de formulering van een ideaalbeeld van een Westerse beschaving die een voorbeeld kan zijn voor de mensheid als geheel. Het is een intellectuele denktrant die door de Eerste Wereldoorlog klappen krijgt, maar zeker niet volledig uit Europa verdwijnt.