De geëngageerde millennial: Nieuw literair engagement in de literatuur van millennialauteur Thomas Heerma van Voss

Abstract

Millennialliteratuur is de nieuwe stroming binnen de moderne literatuur. De millennialauteurs kenmerken zich ten eerste door hun leeftijd: ze zijn geboren tussen 1980 en 2000, en boren ten tweede een nieuw literair engagement aan. De millennialliteratuur volgt het postmodernisme op, maar ontdoet zich vooraleerst van de hierin op de voorgrond staande ironie. De millennialliteratuur is weer sociaal en maatschappelijk bevlogen (als de pre-postmoderne literatuur was), maar hertaalt deze grote thema’s naar individuele personages. Merlijn Olnon en Yra van Dijk noemen dit radicaal relationisme, omdat identiteiten in deze roman geconstrueerd worden aan het al dan niet hebben van relaties door de personages. In de debuutroman De allestafel van Thomas Heerma van Voss (1990) volgt de lezer hoofdpersonage Mark Oldings en de mislukte relatie met zijn vriendin Yvonne en de wereld als geheel. Aan de hand van hun verschillende ¬– en elkaar-dwarsbomende – communicatiestijlen als concrete motieven wordt het thema relaties geanalyseerd. In de literaire non-fictie of essaybundel Plaatsvervangers van Heerma van Voss wordt aan de hand van het abstracte motief ‘relaties’ eenzelfde analyse gedaan: hoe wordt identiteit geconstrueerd? De onderzoeksvraag in deze scriptie was: Hoe toont het literair engagement van de millennialliteratuur zich in de literatuur van de millennialauteur Thomas Heerma van Voss? Heerma van Voss blijkt een millennialauteur te zijn, gezien zijn werk thematisch en wat betreft nieuw literair engagement aansluit bij het door Olnon en Van Dijk gemunte radicaal relationisme. Relaties en identiteit zijn met elkaar en in de roman verweven. Kanttekening hierbij is dat De allestafel navelstaren verweten kan worden, omdat het hoofdpersonage niet getuigt van zelfbewustzijn of -inzicht. Maar communicatie en relaties zijn in beide werken wel de bouwstenen aan de hand waarvan identiteiten geconstrueerd worden.