Leren instrueren over opereren: een exploratief onderzoek naar werkvorm om patiënten met lage gezondheidsvaardigheden voor te lichten over het nuchter blijven voor een operatie, met inspiratie uit de educatieve sector.

Abstract

Recent heeft het UMC Utrecht anesthesiefilmpjes ontwikkeld in vijf verschillende talen waarin onder andere informatie wordt gegeven over het niet eten en drinken (nuchter blijven) voor een operatie, om hiermee informatievoorziening te optimaliseren voor migranten en laaggeletterden (mensen met lage gezondheidsvaardigheden). Het anesthesiefilmpje is echter ontwikkeld en geïmplementeerd zonder voorafgaand (gebruikers)onderzoek. Ook is onduidelijk of dit de beste manier is om voorlichting te geven aan mensen met lage gezondheidsvaardigheden. Het doel van dit onderzoek is om inzicht te krijgen in mogelijk geschikte werkvormen om voorlichting te geven aan mensen met lage gezondheidsvaardigheden over het nuchter blijven voor een operatie. Eerst wordt vanuit de educatieve sector inspiratie op gedaan voor mogelijk geschikte werkvormen. Vervolgens wordt een aantal werkvormen ontwikkeld, welke worden getoetst bij de beoogde eindgebruiker. De onderzoeksvraag van dit onderzoek is: In hoeverre is er vanuit het brede veld van educatieve communicatie een werkvorm te ontwikkelen voor mensen met lage gezondheidsvaardigheden, en wat vinden mensen uit de doelgroep zelf van dergelijke werkvormen? Het onderzoek bestaat uit twee kwalitatieve deelstudies. In de eerste deelstudie zijn interviews afgenomen met vijf educatieve experts. Op basis van deze resultaten zijn drie nieuw werkvormen ontwikkeld: een beeldverhaal, een (offline) spel en een animatievideo. Samen met het anesthesiefilmpje worden deze drie werkvormen in deelstudie 2 voorgelegd aan migranten en laaggeletterden. Uit deelstudie 2 blijkt dat respondenten een voorkeur hebben voor het beeldverhaal. Ze vinden deze werkvorm aantrekkelijk, begrijpelijk, zouden de werkvorm thuis gebruiken en denken dat het beeldverhaal hen kan helpen informatie goed te onthouden. Qua begrijpelijkheid en aantrekkelijk zijn de respondenten ook redelijk positief over de animatie en het anesthesiefilmpje. Het knelpunt van de filmpjes is het thuisgebruik, omdat een deel van de respondenten geen computer heeft of niet overweg kan met een computer. De respondenten zijn het minst positief over de spelvorm. Dat komt voornamelijk doordat het merendeel het spel geschikter vindt voor kinderen. Op basis van de resultaten uit de twee deelstudies kan ik antwoord geven op de onderzoeksvraag. De educatieve sector blijkt een geschikte invalshoek om vandaaruit inzicht te krijgen in mogelijk geschikte werkvormen die men in de zorgsector kan toepassen. Huidige denkrichtingen en opvattingen sluiten grotendeels aan op populaire visies in de zorgsector, maar er komen ook enkele nieuwe inzichten uit ten opzichte van wetenschappelijke literatuur uit de zorgsector. Bovendien blijkt ook uit de beoordelingen van de werkvormen door de beoogde eindgebruikers in deelstudie 2 dat de educatieve sector goed zicht heeft op geschikte werkvormen voor deze doelgroep. Op het spel na werd alles positief beoordeeld. Aanbevelingen voor het UMC Utrecht zijn om ten eerste gebruik te maken van een beeldverhaal over het niet eten en drinken voor een operatie. Daarvoor kan het beeldverhaal uit dit onderzoek gebruikt worden, mits nog een aantal aanpassingen worden doorgevoerd. Daarbij is het raadzaam om het beeldverhaal na aanpassing opnieuw voor te leggen aan de beoogde eindgebruiker. Ten tweede raad ik aan om gebruik te maken van filmpjes, ook al is een deel van de laaggeletterden en migranten verminderd digitaalvaardig. Door tijdens een gesprek met de patiënt actief aan te geven waar filmpjes te vinden zijn of hoe de filmpjes heten, kan een deel van deze doelgroep wel online filmpjes vinden en bekijken. Als vervolgonderzoek raad ik aan ten eerste te onderzoeken of een online spelvorm, die complexer van aard is dan de huidig geteste offline spelvorm, mogelijk wel een geschikte werkvorm is voor deze doelgroep. Ten tweede raad ik aan om te onderzoeken in hoeverre een app een mogelijk geschikte werkvorm is. Dit is een werkvorm die door educatieve experts werd aangeraden, maar die in dit onderzoek niet is ontwikkeld en getest.