Het persbericht als kant-en-klaar nieuwsbericht? Een onderzoek naar inhoudelijke transformaties in het proces van pers- naar nieuwsbericht

Abstract

In dit onderzoek zijn de inhoudelijke verschillen tussen pers- en nieuwsberichten met het thema ‘de lancering van nieuwe of verbeterde producten en diensten’ onderzocht.

Persberichten worden door organisaties als marketinginstrument ingezet om hun producten of diensten onder de aandacht van de lezer te brengen. Zij hebben naast een informatieve functie vooral een wervende functie en moeten de lezer aanzetten om het product of de dienst aan te schaffen. Nieuwsberichten hebben dit doel niet. Het doel van nieuwsberichten is de lezer op een zo begrijpelijk en objectief mogelijke manier informeren over interessant nieuws.

Omdat pers- en nieuwsberichten hierdoor twee verschillende genres zijn, is er sprake van een genreconflict. Dezelfde tekst kan niet als zowel pers- als nieuwsbericht dienen. Voorafgaand aan het onderzoek werd daarom aangenomen dat er transformaties plaatsvinden in het proces van pers- naar nieuwsbericht. Het was echter onduidelijk welke transformaties er plaatsvinden en welke motieven daarbij een rol spelen. Vandaar dat het karakter van de transformaties en de bijbehorende motieven centraal stonden in dit onderzoek.

Om de transformaties van pers- naar nieuwsbericht te onderzoeken, is een corpus van 38 berichtenparen gebruikt. Deze berichtenparen bestaan allemaal uit een persbericht van een grote commerciële organisatie en een corresponderend nieuwsbericht uit een landelijke of regionale krant. Er is een analysesysteem ontwikkeld waarmee de inhoudelijke verschillen binnen de berichtenparen aan het licht konden worden gebracht.

Uit het onderzoek komt naar voren dat er in persberichten significant meer aandacht wordt besteed aan neutrale- en positieve productinformatie, neutrale organisatie-informatie en aan de totstandkoming van het product of de dienst (het ontwikkeltraject). In nieuwsberichten blijkt significant meer aandacht te worden besteed aan de aankondiging van de lancering (het nieuwsfeit), negatieve productinformatie, negatieve organisatie-informatie en neutrale omgevingsfactoren.

Deze transformaties lijken aan de hand van de motieven ‘nieuwswaarde’, ‘leesbaarheid’ en ‘objectiviteit’ verklaard te kunnen worden. Deze drie motieven spelen vermoedelijk een rol bij de transformaties, omdat ze het bestaansrecht van kranten onderstrepen en de kwaliteit van de berichten waarborgen.