Cecilia | De functie en betekenis van Sint Cecilia binnen de context van de katholieke gemeenschap in de Noordelijke Nederlanden na de Reformatie

Abstract

Een klein corpus prenten en schilderijen, samengesteld met behulp van de databases van het RKD en KIK-IRPA, toont aan dat in de calvinistische Republiek een bijzondere rol was weggelegd voor de heilige Cecilia. In deze thesis wordt ingegaan op de vraag wat de functie en betekenis van deze beeltenissen van de heilige Cecilia was, binnen de context van de katholieke gemeenschap in de Noordelijke Nederlanden. Nadat de historische context van het katholicisme en de rol van kerkmuziek en heiligenverering in de Republiek tegen het licht is gehouden, wordt Cecilia’s aanwezigheid in de beeldende kunst van de Noordelijke Nederlanden verder uitgelicht. Ter afsluting wordt de bijzondere positie van Cecilia aan de hand van de Utrechtse Jacobiluiken aangetoond. Als vroegchristelijke martelares behield Cecilia haar katholieke identiteit in de Noordelijke Nederlanden voornamelijk in geestelijke liederen en diende vanwege haar kuisheid, devotie en martelaarsschap als rolmodel voor vrouwen, zoals geestelijke maagden. In de beeldende kunst verloor zij veel van haar katholieke iconografie en werd zij in de kunst van de Republiek steeds vaker als wereldse vrouw afgebeeld. Bijzonder is dat deze verandering in de iconografie zowel bestond in de protestantse als in de katholieke context. De reden dat haar populariteit ook in de Noordelijke Nederlanden bleef bestaan, was dat zij als schutsvrouwe van de muziek haar plek in de kunsten kreeg.