‘En herdenken doe ik in stilte’ - Hoe de belanghebbenden van de herinneringscultuur van concentratiekamp Ravensbrück het monument ‘Vrouwen van Ravensbrück’ in 1975 ontvingen.

Abstract

Overlevenden uit het concentratiekamp Ravensbrück kwamen na de oorlog met hun herinneringen midden in de strijd van de Koude Oorlog te staan. De oorlogsherinneringen van het communistische verzet in Nederland werden daardoor geen onderdeel van de officiële collectieve herinnering. In de jaren zeventig vond er een omslag plaats in deze oorlogsherdenking en daarmee ook in de herinneringscultuur van Ravensbrück. De uiteenlopende herinneringen aan het kamp en de verschillende levensopvattingen van de overlevenden die dit tot gevolg had, bleken echter moeilijk te verenigen. Toen er in de jaren zeventig wel aandacht was voor hun leed en er zelfs een monument kwam, bleek deze achtergrond problematisch. Deze scriptie stelt de vraag hoe de belanghebbenden bij de herinneringscultuur van Ravensbrück het monument in 1975 ontvingen en hoe zij de dominantie van de communistische herinnering ervoeren.

Hierbij is gekeken naar hoe de verschillende belanghebbenden (bijvoorbeeld overlevenden en betrokkenen bij het monument zoals de overheid) zich gerepresenteerd door en verbonden voelden met de boodschap van het monument. Dit door een systematische analyse van de berichtgeving over het monument in landelijke kranten, interviews met overlevenden en de archieven van de twee belangrijkste Ravensbrückcomitévoorzitters. Op basis van dit onderzoek kunnen enkele interessante conclusies worden getrokken. De belanghebbenden die zich gepresenteerd voelden streefden vooral een actieve en antifascistische herinnering na. Degene die zich niet gepresenteerd voelden vonden de getoonde herinnering vooral te beperkt. Dit onderzoek demonstreert de mate waarin bepaalde herinneringen versterkt en verandert kunnen worden door gebeurtenissen in het heden.